تعریف موتور خودرو :
موتور دستگاهی است که انرژی حرارتی حاصل ازسوخت را تبدیل به انرژی مکانیکی نموده وموجب به حرکت درآوردن خودرومی شود.دراطراف موتوردستگاههایی نصب می گردد که برای تکمیل کار موتور بسیار مؤثر می باشد.
آشنایی با انواع موتور خودرو :
1_ موتور بنزین سوز :
خودروهای که سیستم سوخت رسانی به صورت کاربراتور داشته را ، بنزین سوز کاربراتوری می نامند .
این نوع از خودروها دارای مزایا ی زیر هستند:
1- تعمیر بدون نیاز به لوازم الکترونیکی خاص .
2- سهولت در تعمیرات .
3- هزینه کم تعمیرات در صورت خرابی کلی سیستم .
4- هزینه ساخت تمام شده کم تر به نسبت سیستم انژکتوری .
معایب این سیستم به شرح زیراست:
1- احتمال خطا در تنظیم .
2- از بین رفتن تنظیم موتور خودرو بعد از مدتی کارکرد .
3- کارکرد نامناسب خودرو در سرما و گرما ، بیش از حد استاندارد .
4- تنظیم بسیار سخت مصرف سوخت و سخت رسیدن به استانداردهای تولید کننده .
5- تنظیم بسیار دشوار و سخت سیستم جرقه زنی در اینگونه خودروها .
عامل اصلی کار در یک کاربراتور ایجاد مکش ( خلاء ) بر روی مجرای خروج سوخت ( ژیگلور ) می باشد . این مهم توسط قسمتی از بدنه کاربراتور به نام ونتوری یا گلوگاه انجام می گیرد . ونتوری در حقیقت مقطع کاهش بدنه کاربراتور می باشد . با باز شدن صفحه گاز ، هوا توسط سیلندر موتور مکیده شده و به داخل کاربراتور جریان می یابد ( تند شدن سرعت مکش هوا در سیلندرها و در نهایت عبور جریان بیشتر از کاربراتور ) . در هنگام عبور از ونتوری به علت کاهش مقطع عبور ، سرعت هوا افزایش یافته و فشار محفظه ونتوری کاهش می یابد و مکشی ایجاد می نماید که به مراتب از سایر مقاطع کاربراتور بیشتر است . بنابراین چنانچه سیستم انتقال سوخت به این بخش متصل شود ، سوخت مکیده شده و پس از مخلوط شدن با هوا به داخل سیلندر وارد می شود .
2_ موتور انژکتوری :
سیستم سوخت رسانی انژکتوری ، یکی از روش های سوخت رسانی به موتورهای احتراق داخلی می-باشد که در این سیستم ، سوخت توسط یک پمپ مکانیکی یا برقی با فشار به داخل لوله‌های سوخت رسانی ( انتقال دهنده های سوخت ) و ریل سوخت وارد میشود و از طریق انژکتورها که در واقع نوعی شیر محسوب میشوند ( برای مفهوم بهتر یک سرنگ را در نظر بگیرید که با فشار مایع درونی محفظه خویش را با بیرون پاشش کرده و سوخت را به صورت پودر تبدیل می نمایند ) ، به پشت سوپاپ هوا یا درون سیلندرها ، به صورت پودر شده تزریق نموده و به این ترتیب مخلوطی از هوا و سوخت برای احتراق در موتور و تولید انرژی بدست میآید .
ذات سیستم انژکتوری بر پایه استفاده بهینه از سوخت موجود ، تبدیل سوخت موجود به بهترین درصد حجمی ترکیبی برای استفاده در خودروها می باشد .
مزایای سیستم تزریق سوخت انژکتوری به ترتیب زیر است :
توزیع یکنواخت سوخت بین سلیندرها ، کاهش خام سوزی ، کاهش تولید گازهای خطرناک ، راندمان حجمی بالاتر موتور به علت حذف ونتوری ، کاهش ارتفاع موتور ، عدم نیاز به گرمکن ، شتاب گیری مناسب-تر موتور، کاهش مصرف سوخت و اندازه گیری دقیق سوخت ، کارکرد مناسب و تعمیر کمتر و نیاز بسیار کمتر برای تنظیم سیستم سوخت رسانی از مزایای روش تزریق سوخت به صورت انژکتوری میباشد .
معایب سیستم تزریق سوخت انژکتوری به ترتیب زیر است:
وجود قطعات حساس ، دقیق و گران قیمت ، نیاز به تخصص فراوان در امر تولید و تعمیر قطعات و پیچیدگی سیستم از معایب روش تزریق سوخت میباشد .
سیستم انژکتوری شامل 3 بخش می باشد ، که به ترتیب زیر است:
1 . سنسورها : وظیفه سنسورها جمع آوری اطلاعات خام برای انتقال به واحد کنترل الکترونیکی مرکزی یا همان ECU می باشد .
2 . واحد کنترل کننده مرکزی یا همان ECU ، که اطلاعات جمع آوری شده را تحلیل کرده و به دستوراتی تبدیل نموده که این دستورات برای اجرا به واحدهایی با نام عملگر منتقل می شوند .
3 . عملگرها یا همان واحدهای عمل کننده ، که این موارد به مانند انژکتورها که تزریق سوخت را بر عهده دارند ، تمام موارد برای کارکرد خودرو را به هر آنچه که ECU به آنها ابلاغ نموده ، انجام می دهند . در اصل خروجی سیستم انژکتوری همین عملگرها هستند .
3_ موتور دارای سیستم توربو شارژ :
توربو شارژر کمپرسوری است که با افزایش توان مکش هوای ورودی توسط موتور خودرو ، موجب احتراق بهتر سوخت و در نتیجه افزایش قدرت موتور میشود . این گفته به اصطلاحی ساده تر یعنی اینکه ، این دمنده و یا کمپرس کننده ، کاری جز فرستادن هوای بیشتر به داخل محفظه احتراق انجام نمی دهد ، این حرکت در نهایت به بهتر شدن سیستم جرقه و بهتر شدن نوع احتراق ، تبدیل گشته و این مهم باعث افزایش راندمان حجمی موتور خواهد شد . این وسیله با کمک گازهای خروجی موتور کار می‌کند و بدون اتلاف انرژی فعالیت می‌کند . اکنون برخی شرکت ها برای اینکه حتی ممکن است برای خروج گازها ، در مسیر خروجی اهمیت بالایی برخوردار باشند ، از توربو شارژرهایی با قابلیت استفاده از موتورهای الکتریکی استفاده می نمایند . در واقع توربو شارژر با نیروی حاصل از گازهای خروجی موتور عمل می کند . معمولا از این سامانه در سیکل اتو و سیکل دیزل برای موتورهای احتراق داخلی استفاده می گردد .
سیستمهای توربو ، به عنوان سیستم پرخوران و یا تنفس مصنوعی نیز شناخته می شوند . این اصطلاحات رایج در مجلات و مقالات بوده و هرکجا که این عناوین را دیدید ، به یاد موتورهایی با سیستم توربو شارژر بیفتید .
از زمان اختراع موتور احتراق داخلی ، مهندسان خودرو ، عاشقان سرعت و طراحان خودروهای مسابقه در حال جست و جوی راه هایی برای افزایش قدرت آن بوده اند . یک راه برای افزودن قدرت ساختن یک موتور بزرگ تر است . اما موتورهای بزرگ تر که سنگین تر و ساخت و نگهداری آنها گران تر است همیشه بهتر نیستند . راه دوم بهبود احتراق و تخلیه بهتر گازها از محفظه احتراق بوده . برای اینکه بتوانیم از موتورهایی با حجم پایین تر ، بازده بهتر و مناسب تری داشته باشیم ، بسیار راه های متفاوتی وجود داشته ولی این نکته نیز وجود دارد ، که هر مورد از موارد گفته شده ، باید در جایی مناسب خویش استفاده گردد ، برای همین منظور یکی از راه های کم هزینه و مناسب که با استقبال زیادی در میان خودرو سازان روبه رو گردیده است ، استفاده از حجم هوای ورودی بهتر است و این مهم بوسیله توربو شارژر و سوپر شارژ میسر خواهد شد .
اصول کار کرد سوپر شارژرها بدین شرح است:
سوپر شارژر به هر وسیله ای گفته می شود که فشار هوای مکیده شده را به بیش از فشار جو می رساند . توربو شارژر ها هم این کار را انجام می دهند . تفاوت بین این دو سیستم ، منبع انرژی آن ها است . توربو شارژر ها توان خود را از توربینی می گیرند که به وسیله ی جریان جرمی اگزوز به حرکت در می آید و یا در برخی از مدل ها از موتورهای الکتریکی نیروی خویش را تامین می نمایند ، ولی سوپر شارژر ها به وسیله ی تسمه یا زنجیر به صورت مکانیکی از طریق میل لنگ نیرو می گیرند ( مانند نیرو گرفتن کولر خودرو ولی به صورت دائمی ) .
4_ موتور دیزلی و توربو دیزلی :
خودروهایی که از سوخت هایی چون دیزل و سوخت ارگانیک بیودیزل استفاده می نمایند ، خودروهای دیزل گویند . اینگونه خودروها ، به دلیل نداشتن سیستم جرقه زنی و نیاز به هوای بیشتر ، اکثرا دارای سیستم توربو شارژر نیز بوده و گاهی اوقات اینگونه خودروها را با نام توربو دیزل نیز می شناسند .
5_ موتورهای گاز سوز و دوگانه سوز :
خودروهای دوگانه سوز به خودروهایی گفته می شود که موتور آن ها برای استفاده 2 نوع سوخت طراحی شده است ، به عنوان مثال خودرویی که قابلیت استفاده از بنزین و گاز را یکجا داشته باشد ، دوگانه سوز گویند .
سیستم سوخت رسانی این خودروها ، با سیستم سوخت رسانی اول آن ها یکسان بوده و تنها با استفاده از تغییراتی جزئی و یا تعویض نمودن برخی از قطعات سیستم سوخت رسانی با نوعی که برای هر دو نوع سوخت ، طراحی شده است ، در اینگونه از خودروها مورد استفاده قرار می گیرد .
البته در بیشتر موارد خودروهایی که با سوخت هایی چون ، بنزین و گاز طبیعی ( CNG ) و یا گاز مایع ( LPG ) ، عمل نمایند را ، خودروهای دوگانه سوز می نامند .
مزایای این سیستم ها به شرح زیر است:
1. آلودگی کمتر و دوستدار محیط زیست .
2. سوخت ارزان و در دسترس .
معایب این نوع از موتورها که موارد مهمی هستند ، به شرح زیراست:
1. هزینه های تعمیرات نگهداری نسبتا بالا .
2. تعمیرات دوره ای زیاد .
3. خراب شدن سرسیلندر پس از مدتی کارکرد .
4. بازدهی موتور نامناسب .
5. مصرف بیش از اندازه و طی مسافت کوتاه با یک مخزن کاملا پر از گاز نسبت به خودروهای بنزینی .
6_ موتور خودروهای هیبریدی :
خودرو هیبریدی خودرویی است که برای حرکت کردن از ترکیب دو یا چند منبع مجزای قدرت استفاده می‌کند . در بیشتر موارد از این نام در اشاره به خودرو برقی دوگانه استفاده میشود که در سیستم پیشرانه آنها یک موتور احتراق داخلی ( معمولاً بنزینی و یا توربو دیزلی ) در کنار یک یا چند موتور الکتریکی قرار دارد و به خودرو این قابلیت را می دهد که فقط از یکی از این منابع انرژی یا هر دو آنها در کنار یکدیگر استفاده کند .
خودورهای هیبریدی می توانند از سیستمهای حرکتی دیگری نیز استفاده نمایند . این سیستمها شامل خودروهای گاز سوز ، دوگانه سوز و .... را شامل می گردد ، اما در نهایت سیستم الکتریکی برای حرکت خودرو نیز درگیر خواهد شد ، این نوع سیستم ترکیبی برای حرکت یک خودرو را خودروی هیبریدی گویند .
برای تماشا قطعات اصلی تشکیل دهنده موتور خودرو اینجا را کلیک کنید
قطعات اصلی تشکیل دهنده موتور خودرو :
1_ بلوک سیلندر :
2_ سر سیلندر :
3_ واشر سیلندر :
4_ میل لنگ :
5_ میل سوپاپ :
6_ پیستون :
7_ شمع :
8_ تسمه تایم :
9_ فلایویل :
10_ شاتون :
11_ سوپاپ دود و هوا :
12_ فنر سوپاپ :
13_ رینگ های پیستون :
بلوک سیلندر چیست :
بلوک سیلندر بعنوان یک قسمت اصلی موتور بوده و یک پایه فلزی محکم و یکپارچه برای تمام قطعات موتور مورد استفاده قرار می گیرد در داخل بلوک سیلندر استوانه های تو خالی بنام سیلندر وجود داشته که پیستون در داخل آن استوانه ها حرکت رفت و برگشتی خود را انجام می دهد شکل بلوک سیلندر بستگی به نوع موتور از لحاظ سیستم خنک کننده دارد در سطح بالای ان سرسیلندر بسته می شود که دارای سوراخها و مجاری متعددی بوده که این مجاری به طور کلی مجاری آب و روغن و تایپت ها می باشد در بعضی از موتورها (T,L) سوراخها مجاری سوپاپها در سطح بالایی بلوک قرار دارند قسمت پایین بلوک که به آن کارتل متصل می شود محفظه میل لنگ گفته می شود که در آنجا میل لنگ توسط کپه های به بلوک سیلندر متصل می شود در قسمت جلوی بلوک محل قرار گرفتن سینی جلو که در داخل آن زنجیر و دنده میل لنگ و دنده میل سوپاپ قرار دارند قسمت عقب بلوک در انتهای میل لنگ فلایویل متصل شده که عمل انتقال نیروی موتور به سیستم انتقال قدرت را انجام می دهد.
قطعاتی که به بلوک سیلندر متصل می شود عبارتند از واتر پمپ – پمپ بنزین – سینی جلو پایه فیلتر روغن و یک سری قطعات دیگر که اغلب برای آب بندی این قطعات از واشر استفاده می شود در نهایت کلیه قطعات سوار شده روی بلوک و داخل ان موتور را تشکیل می دهند موتور روی شاسی بوسیله دسته موتور از جنس لاستیک های فشرده می باشند سوار شده است ضمنا دسته موتور علاوه بر اینکه اتصال موتور با شاسی را برقرار می کند ارتعاشات موتور و شاسی را نسبت به یکدیگر خنثی می کند.
جنس بلوک سیلندر :
بلوک سیلندر یکپارچه ریخته شده و جنس ان از چدن خاکستری با آلیاژ کرم دار یا نیکل دار آهن یا از جنس الومینیوم می باشد بدنه موتور (بلوک سیلندر)را معمولا به دو روش می سازند :
الف – بوسیله ریختن مواد مذاب در قالبهای ماسه ای و بعدا عملیات تراشکاری را در قسمتهایی که لازم است انجام می دهند.
ب – استفاده کردن از قالب فلزی به این ترتیب است که مواد مذاب را با فشار به داخل قالب فلزی تزریق می کنند.
انواع بلوک سیلندر بر حسب قرار گرفتن سیلندرها :
1- موتورهای یک ردیفه : در این نوع موتور سیلندرها در یک خط واقع و در یک ردیف قائم قرار دارند در این موتور تمام سیلندرها یکپارچه ریخته می شوند.
2- موتورهای دو ردیفه یا Vشکل : در این گونه موتور نیمی از سیلندرها در یک طرف و نیمی دیگر در طرف دیگر قرار دارند.
3- موتورهای افقی یا تخت یا خوابیده : در این نوع موتور سیلندرها را داخل یک صفحه افقی و در دو طرف محور اصلی میل لنگ قرار دارند.
4- موتورهای سه ردیفه یا W: این نوع موتور دو ردیف از سیلندرها در یک صفحه و در مقابل هم و ردیف دیگر عمود بر این دو ردیف قرار دارند در موتورهای سه ردیفه معمولا در طراحی موتورهای دوازده سیلندر استفاده می شود.
5- موتورهای چهار ردیفه یا Xشکل : در این نوع موتورها چهار ردیف سیلندر وجود داشته و با هم زاویه 90 درجه را تشکیل می دهند.
6- موتورهای رادیال یا ستاره ای : این نوع موتورها با هوا خنک شده و سیلندرها در این نوع موتور دور یک مرکز قرار گرفته اند.
عیوب بلوک سیلندر :
در زمستان و سرمای شدید بلوک در اثر یخ زدن آب در داخل بدنه ترک خورده که این ترک خوردگی در سطح خارجی بلوک ایجاد شده و آب از انجا بیرون نشت می کند ترک خوردگی را می توان مانند ترک خوردگی سر سیلندر برطرف کرد.
جلوگیری از ترک خوردن بلوک سیلندر :
بعد از ریختن موتور و در اوردن بلوک سیلندر از قالب ریخته گری آن را با عملیات پرداخت کاری پاک و تمیز می کنند محلهایی که مابین پوسته و سیلندر و بلوک قرار دارد بوسیله سوراخهایی که در بدنه بلوک ایجاد می کند از وجود ذرات شن و بقایای ریخته گری پاک می کنند دهانه این سوراخها را با پولک می پوشانند وظیفه این پولکها که قابل تعویض است جلوگیری از ترک خوردن می باشد در سرمای شدید پس از اینکه حجم آب در محفظه های بلوک بر اثر یخ زدن زیاد شده و فشار انبساط که به همه نقاط بلوک سیلندر وارد می شود پولکها را به طرف بیرون پرتاب کرده و فشار را خنثی می کند پولکها را در موقع تعویض با چسب در محل خود در بلوک جا می زنند که عمل اببندی به خوبی انجام شود در ضمن پولکها در اثر فشار آب و گرفتگی ترموستات و لولهای رابط و در موقع تابستان بر اثر گرمای زیاد نیز با بیرون پریدن خود امکان ترک خوردن سیلندر را برطرف کند.
عیوب دیگری که امکان دارد در بلوک پیش بیاید گرفتگی لوله ها و مجاری روغن یا مجاری آب است جهت باز کردن لوله های روغن پیچهای در روی بلوک در مسیر اصلی وجود دارد که با باز کردن آن و سیخ زدن لوله ها را تمیز می کند و یا برای تمیز کردن مجاری آب پولک را خارج کرده مجاری آب را تمیز کرد و سپس با فشار باد کلیه کثافات را از مجاری خارج کرده و بعدا پیچ و پولکها را در محل خود قرار می دهیم.
عیب دیگر تاب داشتن بلوک سیلندر : در اثر حرارت و نیروی وارد به بلوک سیلندر باعث پیچیدگی و تاب دیدگی بلوک می شود و جایاتاقانیها از محور اصلی منحرف می شود و این عیب سریع یاتاقانها را از بین خواهد برد تغییر مکان جایاتاقانیها نباید بیشتر از 0.05میلی متر باشد اگر این تغییر مکان بیش از این باشد باید کلیه آنها را تراشیده و هم محور می کنند.
بوشهای سیلندر :
سیلندر با توجه به طراحی موتور به اقسام گوناگون ساخته می شود.
الف : سیلندرهای تکی : از این نوع سیلندرها در موتورهایی که با هوا خنک می شوند استفاده می شود.
ب : سیلندرهای یکپارچه : سیلندر و بلوک موتور یکپارچه ریخته شده.
ج : سیلندر با بوش قابل تعویض که این بوش بر حسب تماس با اب به دو دسته تقسیم می شود : 1- بوش تر 2- بوش خشک.
1- بوش های تر :
در قسمت بالا و پایین به وسیله رینگ های لاستیکی یا رینگهای مخصوص که با بوشها همراه است آب بندی می گردند تا آب از اطراف بوش خارج نشود در این نوع آب به طور مستقیم با بدنه بوش در تماس می باشد موقع جازدن بوش تر باید رینگهای لاستیکی را بازدید نموده که سالم باشند سپس مختصری صابون به رینگهای لاستیگی زده و آن را در جای خود با فشار قرار می دهیم در ضمن اندازه بیرون ماندن بوش از روی صفحه (بالایی) سیلندر به وسیله ساعت اندازه گیری طبق کاتالوگ اندازه می گیریم تلرانسی در نظر گرفته شده بین 0.05تا 0.01 میلیمتر می باشد تفاوت بلندیهای بوش در یک موتور چند سیلندر نبایستی از 0.02 میلی متر بیشتر باشد اگر لازم شد می توان بوش را در محل خودش به وسیله روغن سنباده آب بندی کرده و سپس جا بزنیم در صورتی که بخواهیم بوش سیلندر را مجددا مورد استفاده قرار دهیم جهت بوش را در روی محل مربوط روی بدنه علامت گذاری کنید زیرا سائیدگی اطراف بوش یکنواخت نبوده و ممکن است باعث روغن سوزی گردد.
2- بوش های خشک :
بوشهای خشک کاملا به بدنه سیلندر چسبیده و با آب تماس مستقیم ندارد این بوشها توسط کارخانه تولید کننده موتور ساخته شده و به بازار عرضه شده و یا اینکه در صورت عدم دسترسی به آن تراشکارها می توانند ان را بتراشند قطر داخلی این بوشها استاندارد بوده و از پیستونها ی استاندارد نیز استفاده می شود.
معایبی که در سیلندر به وجود می آید :
1- خط برداشتن 2- پله کردن یا لبه دار شدن 3- دو پهنی 4- دو پهنی (در ارتفاع گلدون شدن) 5- صیقلی شدن با اینه شدن 6- سائیدگی سیلندر
1- خط برداشتن :
خط افتادن سیلندر بر اثر شکستن رینگ و کثافات داخل روغن و علل دیگری بوده که با این عمل گازبندی به خوبی انجام نمی شود در این حالت با تراش سیلندر و استفاده از پیستون اورسایز می توان ان را اصلاح کرد خط افتادگی سیلندر را میتوان به وسیله کشیدن ناخن داخل سیلندر ازمایش کرد.
2- لبه دار شدن :
پیدا شدن لبه بخصوص در فاصله مابین رینگ آتش و سطح بالایی سیلندر بر اثر حرکت و کار مداوم و به خصوص فنریت بیش از حد رینگ بالایی می باشد این لبه را می توان با ناخن احساس کرد اما دقیق ترین وسیله برای تشخیص لبه میکرومتر داخل سنج یا ساعت اندازه گیر سیلندر است.
3- دو پهنی :
این عیب در اثر سائیدگی و اختلاف قطر سیلندر در دو نقطه عمود بر هم به وجود می اید که در آن قسمت سیلندر از حالت دایره خارج و به صورت بیضی در می اید
برای ازمایش دو پهنی با ساعت اندازه گیر یا میکرومتر داخل بین در دو سمت عمود بر گژنپین و موازی گژنپین را اندازه گیری می کنیم اگر اختلافی در اعداد مشاهده شد دلیل به دو پهنی شدن سیلندر می باشد که برای رفع این عیب آنرا تراش داده و از پیستون اورسایز استفاده می کنیم البته اندازه گیری همیشه یک سانتی متر پایین تر از پله می باشد یعنی محلی که سائیدگی پیش می اید.
4- دو پهنی( در ارتفاع گلدونی شدن ) :
این عیب که در اثر کار زیاد و سائیدگی بیش از حد به وجود می آید شامل اختلاف قطر در قسمت بالا و پایین سیلندر می باشد به طوری که سیلندر از حالت استوانه کامل خارج شده و در قسمت پایین قطرش کمتر از قطر در قسمت بالای آن می گردد.
5- صیقلی شدن یا آئینه شدن سیلندر :
در اثر کار مداوم رینگها در سیلندر و زمانی که روغنکاری سیلندرها به خوبی انجام نشود سطح سیلندر کاملا صیقلی می شود این امر باعث خارج شدن کمپرس و وارد شدن روغن به اطاق احتراق می شود باید سیلندر را هونیگ کرد تا در دیواره سیلندر خطوط هونیگ با زاویه 120 درجه ایجاد شود ضمنا پس از تراش سیلندرها به وسیله دستگاه تراش عمل هونیگ به وسیله سنگ زنی انجام می شود.
6- سائیدگی سیلندر :
سیلندر بر اثر فشار و گرمای حاصل از احتراق و نرسیدن روغن یا شسته شدن روغن توسط قطرات مخلوط و علل دیگر سائیده می شود این سائیدگی بیشتر به وجود امدن عللی از قبیل (دو پهن شدن -بیضی شدن – موج دار شدن – گلدانی شدن ) سیلندر می شود.
سر سیلندر چیست :
سرسیلندر در پوشی است که با بلوک سیلندر تشکیل اطاق احتراق را می دهد و شکل آن تابع ساختمان سیلندر بوده و چنانچه از نوع خنک کننده با آب باشد دارای مجاری آب و در غیر این صورت دارای شیارهای خنک کننده با هوا می باشد سرسیلندر با پیچ و مهره به بلوک سیلندر متصل می شود در کف سرسیلندر به تعداد سیلندر ها گودی وجود دارد بنام اطاق احتراق روی سرسیلندر داخل هر اطاق احتراق سوراخی برای قرار دادن شمع وجود دارد.
متعلقات سرسيلندر :
الف : محل بسته شدن شمع در سرسيلندر است و بسته به ساختمان سرسيلندر در سطح جانبي يا فوقاني آن قرار دارد.
ب : در صورت قرار گرفتن سوپاپها در سرسيلندر قطعات تشكيل دهنده مكانيزم سوپاپ ها از قبيل اسبكها و گيتهاي سوپاپ و سيت سوپاپ و ميل سوپاپ (موتورهاي ميل سوپاپ رو ) فنرها و غيره كه همگي در محلهاي مخصوص خود در سرسيلندر بسته مي شود.
ج : كانالها و مجاري آب و روغن
د : محل هاي عبور ميل تايپت
ه : مانيفولد ها (لوله هاي كه سوخت را به داخل سيلندر وارد كرده و پنجه اگزوز كه دود و مواد حاصل از احتراق را از سيلندر خارج مي كند).
و : محل بستن ترموستات.
جنس سرسيلندر :
جنس سرسيلندر از آلياژهاي آهن (چدن دندانه ريز) يا آلياژهاي آلومينيوم بدو صورت ريختگي يا تزريقي در داخل قالبهاي بخصوص ساخته مي شود سرسيلندر معمولا يكپارچه و يا اگر طول موتور زياد و يا سنگين باشد چند تكه ريخته شده و سپس سطوح لازم را تراشيده و صيقل داده و بشكل مورد نظر در مي آورد.
باز و بستن سرسيلندر :
يكي از قطعات كه باز و بستن آن بسيار مهم مي باشد و بايد كمال دقت را در اين امر مبذول داشت .باز بستن غلظ سرسيلندر باعث ايجاد عيوب از جمله تاب ديدگي و يا سوختن مرتب واشر سيلندر مي گردد.
نكات زير در باز و بستن سرسيلندر بسيار مهم است :
1- هيچگاه و در هيچ مورد سرسيلندر را در موقعي كه موتور گرم است باز نكنيد (خيلي مهم).
2- بست باطري را باز مي كنيم (اين امر در هر موقعي كه خواستيم گيربكس يا موتور يا قطعات ديگر مانند استارت دينام و غيره را باز كنيم الزامي است ).
3- آب موتور را خالي مي كنيم.
4- در صورت باز كردن رادياتور محوطه عمل وسيعتر مي شود.
5- كليه اتصالات لوله هاي آب رادياتور –ترموستات و لوله هاي بخاري را باز مي كنيم.
6- اتصالات الكتريكي از قبيل سيم درجه اآب و وايراهاي شمع را باز مي كنيم..
7- كليه شمع ها را باز مي كنيم
8- بست گلويي اگزوز را باز كرده و از اتصال خارج مي كنيم.
9- كليه سيم ها و لوله هاي مربوط به كاربراتور را باز كرده و علامت گذاري مي كنيم.
10- كاربراتور را باز كرده.
11- درب قالپاق سوپاپ را باز مي كنيم.
12- در صورتيكه اسبك ها و پايه هاي ان مانع باز كردن پيچ هاي سرسيلندر باشد انها را نيز باز كرده.
13- ميل تايپت ها را بر مي داريم.
14- با اچار بكس مناسب و دسته بكس با كمك رابط و به روشهاي زير پيچها را ابتدا دو رزوه شل و سپس باز مي كنيم.
عيوب سرسيلندر :
سرسيلندر بطور كلي عيوب زير را پيدا مي كند : 1- ترك خوردگي 2- تاب ديدگي 3- كربن گرفتن 4- گشاد كردن گيت سوپاپ , سوختن و خرابي سيت سوپاپ.
1- ترك خوردگي : در صورت يخ زدن شديد آب در سرسيلندر و يا زماني كه در حين تعمير در اثر بي احتياطي ضربه شديد به ان وارد ايد مكانيک خودرو علاج اين امر :
الف : اگر ترك بسيار مويي و ريز باشد (واندربل و واندرسيل ) را از طريق رادياتور داخل سيستم خنك كننده پس از برداشتن ترموستات .ميريزند تا ضمن چرخش آب داخل ترك ها نفوذ كرده و ترك ها را مي گيرد.
ب : تعمير بوسيله دوختن.
ج: بوسيله جوش دادن.
2- تاب ديده گي : علل تاب برداشتن سرسيلندر :
الف : باز و بستن غلط سرسيلندر ب : در موقع گرم بودن سرسيلندر آن را باز كردن ج : ناميزان بستن پيچهاي سرسيلندر د : سوختن واشر سرسيلندر ه : گرم شدن بيش از حد .
علائم تاب ديده گي سرسيلندر :
الف : سوختن مرتب واشر سرسيلندر ب : موتور دير روشن شده و بد كار مي كند ج : كمپرس داخل كربراتور و اگزوز و كارتر و رادياتور مي گردد د : گرم كردن زياد
موتور ه : مخلوط شدن آب و روغن ز : آب سوزي (خارج شدن بخار اب از اگزوز)
ازمايشات تاب ديدگي سرسيلندر : سرسيلندر را پس از باز كردن كاملا شستشو داده و سطح سرسيلندر را با شابر كاملا تميز كرده و قطعات باقيمانده از واشر و يا ذرات را كاملا پاک مي كنيم طريقه ازمايش : 1- بوسيله سنگ مرع و فيلر 0.20 ميليمتر 2- ازمايش با خط كش فلزي و فيلر 3- ازمايش با پودر سرنج.
3- كربن گرفتن سرسيلندر (اطاق احتراق) :
در اثر احتراق مخلوط هوا و بنزين در داخل سيلندر به مرور مقداري دود در اطاق احتراق چمع شده كه مي تواند كاملا در كار موتور موثر واقع شود اين دوده علاوه بر اينكه حجم اطاق احتراق را كوچک ساخته نسبت تراكم را در موتور بالا مي برد كه خود باعث احتراق زود رس در موتور مي شود سرخ شدن كربن در زمان احتراق چه در الكترود هاي شمع و چه در نقاط گرم ديگر مانند سطح نعلبكي سوپاپها و سطح بالاي پيستون باعث ايجاد احتراق هاي نابه هنگام مي گردد.
بنابراين از علائم زياد شدن كربن در اطاق احتراق مي توان انفجار خود سوزي و بالا رفتن كمپرس موتور را نام برد موتورهايي كه بعد از بستن سوئيچ جرقه بگردش خود ادامه مي دهند چنانچه خودسوزي در اثر گرم بودن بيش از حد الكترودها و يا حرارت بيش از حد سرسيلندر بعلت گرفتگي مجاري آب و يا ضعيف شدن سيستم خنك كننده يا تنظيم نبودن جرقه مي تواند در اثر ازدياد دوده در اطاق احتراق باشد.
واشر سر سیلندر چیست :
واشر سرسیلندر قطعه ایست در موتور خودرو که ما بین سیلندر و سرسیلندر قرار میگیرد و وظیفه آن ایجاد یک آبندی کامل بین سیستم های مختلف روغن رسانی ، آب ، و احتراق موتور میباشد. واشر سرسیلندر واشریست از جنس پنبه نسوز به علاوه فولاد و مس.
این قطعه نقش بسیار مهمی در موتور خودرو دارد. خیلی از رانندگان به مشکل سوختن واشر سرسیلندر خودرو خود خورده اند. اگر به تعمیرگاه ها سر بزنید معمولا خودرو هایی را می بینید که به دلیل سوختن واشر سرسیلندر در آنجا هستند و در حال تعمیر می باشند. سوختن واشر سرسیلندر به اصطلاح به دفورمه شدن واشر میگویند که این امر موجب از بین رفتن آبندی مابین سیستم های مختلف موتور خودرو میشود. واشر بین بدنه ی موتور و سر سیلندر با ترکیب مواد نسوز و لایه ی مسی مقوای مقاوم در مقابل حرارت و لایه ی فولادی تشکیل شده است که ضمن یکپارچه کردن سر سیلندر به بدنه ی موتور اجازه می دهد تا گردش روغن و آب بدون امکان مخلوط شدن صورت گیرد و نیز فضای سربسته ی اتاقک احتراق را آب بندی نماید.
دلایل سوختن واشر سرسیلندر چیست :
سوختن واشر سرسیلندر دلایل زیاد و متعددی دارد که از مهمترین این به عمل کردن ناصحیح ترموستات ، ایجاد نشتی در سیستم آب و خالی شدن رادیاتور اتومبیل ، فشار به موتور و عدم توجه به آمپر خودرو و مستهلک بودن این واشر. برای تهیه واشر سرسیلندر برای خودرو حتما به این نکته توجه شود که قطعه اصل باشد به این دلیل که قطعه های اوریجینال کیفیت بهتر و دوام بسیار زیادتری دارند.
در کل دلایل سوختن واشر سرسیلندر خودرو را می توان در موارد زیر خلاصه کرد:
_ داغ شدن موتور خودرو که از دلایل آن می توان به کم شدن آب رادیاتور و جوش آوردن نام برد.
_ غفلت مکانیک در بستن واشر سرسیلندر. این کار را باید با دقت بالا انجام داد به طوری که واشر باید کاملا صاف بسته شود و نوشته ی top بر روی واشر باید بالا قرار گیرد. و سمت مسی واشر به سمت پایین و روی بلوک سیلندر قرار گیرد .
_ استهلاک موتور خودرو که اگر سر سیلندر از موتور باز و جدا شود عملا این قطعه از بین رفته محسوب می شود و باید تعویض شود و موتور هم در صورت کارکرد طولانی و ماندن زیاد در ترافیک از بین می رود .
از دلایل دیگر سوختن واشر می توان به کم بودن آب رادیاتور، نشتی آب از موتور خودرو، بد بودن یا ایراد داشتن جنس سرسیلندر، از کار افتادن یا بد کار کردن فن خودرو، استفاده نکردن از ضدیخ در تابستان اشاره کرد که توصیه می شود تمام این موارد را در نظر بگیرید.
نشانه های سوختن واشر سرسیلندر :
پس از گفتن دلایل سوخت به بررسی نشانه های سوختن می پردازیم. به طور کلی نشانه های سوخت را می توان در موارد زیر خلاصه نمود:
1- خروج آب از اگزوز.
2- گرم شدن غیر طبیعی موتور.
3- ورود کمپرس در داخل رادیاتور
4- کمی کشش موتور
5- قاطی کردن آب و روغن یا به اصطلاح آب-روغن قاطی کردن خودرو )
6- دیر روشن شدن خودرو و بد کار کردن موتور
7- کمی کشش و توان خودرو
همچنین در صورتی که موتور خودرو گرم است و بخار از اگزوز خارج شود نشانه مشکل در واشر سر سیلندر می باشد که به علت نیم سوز بودن یا سوختن واشر سر سیلندر می باشد.
هنگام جوش آوردن خودرو چه کنیم؟
جوش آوردن اتومبیل ؛ یکی از مشکلاتی است که شاید تعداد زیادی از افراد آن را تجربه کرده باشند . اغلب افراد دراین شرایط با ریختن آب روی موتور خودرویشان سعی دارند تا به خنک کردن موتور اتومبیل سرعت بخشند ولی باید گفت این اقدام کاملا اشتباه است زیرا خنک کردن سریع موتور ماشین موجب انقباض سریع آن میشود و به اصطلاح موتور گیرپاژ می‌کند.
در حقیقت این اقدام موجب چسبیدن قطعات میشود ودر نتیجه با حرکت پیستون ها در داخل سیلندر ؛ خراش هایي روی سیلندر و دیوار آن به وجود میآید و مشکل بعدی این که سرد و گرم کردن شدید پیستون می تواند موجب ایجاد ترک و شکاف نیز شود.
در زمان بروز چنین وضعیتی توصیه می کنیم حتما نکات زیر را رعایت نمایید:
در نخستین فرصت توقف کرده و ماشین را خاموش کنید.
کاپوت رو بالا بزنین و هر ۳۰ الی ۴۰ ثانیه موتور رو در حد سه چهار ثانیه روشن کنید و مجدد خاموش کنید. این حرکت را تا چند بار تکرار نمایید. در واقع با این حرکت از آسیب هایي نظیر چسبیدن رینگ و پیستون پیشگیری به عمل می آورید.
البته گفتنی است تا این جای کار واشر سر سیلندر خودرویتان را باید تعویض کنید. چراکه دراین دما ؛ سرسیلندر نخستین قطعه اي هست که آسیب میبیند. همانگونه که گفته شد واشر سرسیلندر عمل آب بندی بین سیلندر و سر سیلندر را انجام می دهد و از قاطی شدن آب و روغن پیشگیري به عمل می آورد. که درصورت سوختن واشر سرسیلندر ؛ آب و روغن قاطی میشود.
توجه داشته باشید اگر دراین وضعیت خواستین به موتور خودرویتان آب اضافه کنید ؛ حتمن ماشین را روشن کنید تا حرکت و پمپاژ در واتر پمپ ؛ آب رابه همه ی جای موتور برساند. که این امر می تواند از ایجاد فشار داخل رادیاتور نیز پیش گیری به عمل آورد.
در هنگام برداشتن درب رادیات احتیاط کنید ؛ سعی کنید 1 متر فاصله را حفظ نمایید. درب رادیات را کم کم باز کنید تا بخارهای اضافی خارج شوند و سپس آب را طی چند مرحله اضافه کنید ؛ با این روش موتور خودرویتان خنک میشود. با خنک شدن موتور و عادی شدن دمای آن ؛ ماشین را خاموش نمایید.
در صورتی که خودرویتان بازهم جوش آورد و متوجه بالا رفتن غیر عادی آمپر آب شدید ؛ تردید نکنید که ترموستات خودرویتان دچار نقص شده است.
این علائم را نادیده نگیرید :
1- موتور ماشین صبح ها دیر روشن میشود و پس از روشن شدن، موتور لرزیده و دود سفید از آن خارج میشود.
2- شیلنگهای متصل به رادیاتور باد کرده و متورم میشوند.
3- مشاهده روغن داخل مخزن رادیاتور.
4- کم کردن آب رادیاتور، درصورت سالم بودن سیستم خنک کننده و عدم نشتی آن.
5- شنیدن صدای شر شر آب از پشت داشبورد.
موارد ذکر شده در بالا می تواند از نشانه هاي سوختن واشر سرسیلندر باشد پس درصورت مشاهده چنین مواردی حتمن به تعمیرگاه مراجعه نمایید تا از صرف هزینه هاي سنگین تر جلوگیري نمایید.
میل لنگ خودرو چیست :
در حقیقت میل لنگ خودرو قطعه ای است که باعث تبدیل حرکت خطی پیستون های داخل سیلندر به حرکت دورانی می شود. تقریبا تمام میل لنگ ها از جنس فولاد هستند که به روش فورج و با ترکیب کربن متوسط یا آلیاژ فولاد با کروم ساخته می شوند. همچنین در این قطعه از فلز وانادیوم برای خنک شدن سریع در برابر هوا استفاده شده است. البته از فولادهای ارزانتری در میل لنگ خودرو های ارزانتر استفاده می شود. همچنین شاتون به وسیله یاتاقان به راحتی حول محور میل لنگ می چرخد.
همچنین ارتعاشات میل لنگ توسط قطعه ای به نام فلایویل که به انتهای میل لنگ متصل است خنثی می شود. اما درانتهای دیگر یا همان سر دیگر میل لنگ چرخ دنده ای وجود دارد که باعث چرخش میل بادامک می شود. همچنین در جلوی این چرخ دنده یک قطعه ای به نام پولی کار گذاشته شده که به منظور به حرکت دراوردن دینام، پمپ هیدرولیک، کمپرسور کولر و واتر پمپ استفاده می شود.
اما میل لنگ ماشین را به برخی از روش های حرارتی، سمانتاسیون و نیز به وسیله آبکاری، سخت می نمایند. عمل سخت کاری، محورها توسط روش های القایی یا سمانتاسیون تا عمق معینی انجام می شود. پس از این مرحله، سنگ زنی و صاف کاری سطوح انجام می شود و به منظور کاهش اصطکاک، محورها را پولیش کاری می نمایند. البته امروزه سخت کاری سطحی معمولا با روش های جدیدتری انجام می گیرد.
در روش اول گاز نیترات با دمای 583 درجه سانتی گراد را در مجاورت محور میل لنگ قرار می دهند و پس از جذب شدن گاز نیتروژن توسط فولاد تا عمق کمی، به شدت سفت و سخت می شود. و به آن لایه سفید می گویند و به منظور افزایش استحکام میل لنگ، دمای داخلی ان در حد کم نگه داشته می شود و سطح طعه پولیش زده می شود.
و در روش بعدی سطح میل لنگ در معرض نمک مذاب قرار می گیرد و به رنگ خاکستری در می آید و تا عمق 0.03 میلی متر سخت می شود. و سخت کاری با نیکل یا کرم هم از روش های دیگر می باشد.
همچنین در قسمت جلوی میل لنگ خودرو یک یا دو عدد جای خار برای قرار دادن پولی ها و چرخ دنده وجود دارد و در قسمت عقب آن فلانچی برای اتصال به فلایویل طراحی گردیده است. در موتورهای خطی، تعداد لنگ ها برابر تعداد سیلندرهاست و در موتورهای خورجینی برابر با نصف سیلندرها می باشد. همچنین در میل لنگ خودرو وزنه هایی قرار دارند که وجودشان برای حفظ تعادل در برابر فشار پیستون و شاتون است و همچنین روان تر کار کردن موتور خودرو و بالارفتن دور موتور می شوند. از این رو در موتورهای 8سیلندر که به شکل خورجینی ساخته می شوند احتمال تاب برداشتن آن به دنبال گرما و حرارت بالای موتور کاهش پیدا کند. اما به منظور طولانی شدن عمر مفید موتور ماشین نباید درجه حرارت مایع خنک کننده ماشین از حدمجاز نباید بیشتر شود و زمانی که موتور ماشین جوش می آورد، نباید موتور را خاموش کرد بلکه با ریختن آب بر روی رادیاتور که باعث کاهش حرارت شد، درب رادیاتور را با احتیاط باز نمایید و آب و مایع خنک کننده را چک نمایید.
اجزای مختلف میل لنگ :
به طور کلی میل لنگ از دو قسمت تشکیل شده است.
1- یاتاقان های میل لنگ.
2- وزنه های متعادل کننده ( بالانس کننده ).
یاتاقان های میل لنگ :
یاتاقان ها ، امکان حرکت و لغزش شفت و بوش ، داخل یکدیگر را فراهم می کنند. میل لنگ برای گردش خود باید بر روی یاتاقان قرار بگیرد تا امکان گردش پیدا کند ؛ همانطور که می دانید در صنعت ، هر جسمی که می چرخد ، باید بر روی یاتاقان باشد در غیر این صورت امکان چرخش ندارد. میل لنگ که در بدنه سیلندر ( بلوک سیلندر ) قرار می گیرد ، بر روی یاتاقان بلوک سیلندر قرار می گیرد.
یاتاقان های میل لنگ را به دو دسته تقسیم می کنیم ، یاتاقان های اصلی و یاتاقان های لنگ .
منظور از یاتاقان اصلی میل لنگ ، یاتاقانی می باشد که میل لنگ ، توسط آن یاتاقان می تواند بر روی بدنه سیلندر چرخش کند. و منظور از یاتاقان های لنگ ، یاتاقان هایی هستند که اتصال و چرخش میل لنگ و شاتون به یکدیگر را امکان پذیر می کنند ، همانطور که می دانید شاتون ها نیروی لازم برای چرخش را به میل لنگ منتقل می کنند ، شاتون ها با ایجاد نیرو و همچنین گردش ، حول یاتاقان های لنگ میل لنگ ، باعث گردش میل لنگ می شوند. این یاتاقان ها از این جهت به یاتاقان های لنگ نامگذاری می شوند چون خارج از محور اصلی میل لنگ قرار دارند.
وزنه های متعادل کننده ( بالانس کننده ) :
وزنه های متعادل کننده وظیفه بالانس کردن میل لنگ را بر عهده دارند. همانطور که در مبحث اجزا محرک اشاره شد ، هر جسمی که می چرخد می بایست بالانس شود ، برای بالانس کردن اجسام چرخان ، می بایست وزن تک تک قسمت های مختلف جسم را حول محور چرخش آن به صورت یکسان تقسیم کنیم تا نیروی گریز از مرکز تولید نشود چرا که در صورت ایجاد نیروی گریز از مرکز ، فشار بسیار زیادی به یاتاقان های وارد می شود و باعث خرابی سریع آنها می شود ، به علاوه ، نیروی گریز از مرکز ، باعث ایجاد لرزش های شدید در یاتاقان ، پایه ی یاتاقان ، جسم چرخان و سایر اجزای متصل به آنها می شود.
در تمامی میل لنگ ها به علت وجود یاتاقان های لنگ درخارج از محور میل لنگ ، نیروی گریز از مرکز شدیدی در میل لنگ ایجاد می شود ، برای جلوگیری از ایجاد این نیرو ، از وزنه هایی در مقابل یاتاقان های لنگ ، خارج از محور میل لنگ استفاده می کنند تا این وزنه ها ، نیروی گریز از مرکزی بر خلاف جهت نیروی گریز از مرکز ایجاد شده توسط یاتاقان های لنگ ایجاد کند و در نهایت این دو نیرو ، همدیگر را خنثی کرده و در نتیجه ، ارتعاش و فشار به یاتاقان ها در میل لنگ به وجود نمی آید.
پیستون چیست ؟
پیستون قطعه ای تقریباً استوانه ای شکل است که داخل سیلندر حرکت رفت و برگشتی انجام می دهد. این حرکت پیستون باعث به وجود آمدن چهار عمل اصلی موتور می گردد. چند شیار در قسمت سر پیستون قرار دارد که محل نصب رینگ های آن است و فضای بالای پیستون را نسبت به محفظه ی کارتر آب بندی می کند. در روی پیستون سوراخی برای قرار گرفتن گژن پین جهت اتصال به شاتون تعبیه شده است.
جهت افزایش قدرت و کشش خودرو از چندین سیلندر و پیستون در خودرو استفاده می کنند. مثلا در دو مدل خودرو با اندازه پیستون های مشابه ، خودرویی که دارای پیستون بیشتری می باشد ، قدرت بیشتری خواهد داشت. بدیهیست که در بلوک سیلندر یک خودرو ، به تعداد پیستون های آن بوش سیلندر تعبیه شده است بنابراین هرچقدر تعداد پیستون های یک خودرو بیشتر شود ، حجم و اندازه بلوک سیلندر آن خودرو نیز افزایش پیدا می کند. مثلا اگر گفته شود خودرویی 4 سیلندر می باشد ، بلوک سیلندر آن ظرفیت قرارگیری 4 پیستون داخل آن را دارا می باشد.
جنس پیستون :
این قطعه از آلومینیوم یا چدن ساخته می شود. با توجه به مقاومت بالای چدن در برابر حرارت، چدنی ها در خودروهای خاص به کار می روند. این ها بزرگ و سنگین هستند و عموماً در موتورهای دیزلی کاربرد دارند.
مدل های آلومینیومی در خودروهای سواری، کاربرد بیشتری دارند، چرا که آلومینیومی ها، سبک هستند و توان انتقال حرارت بیشتری دارند. کاربرد مدل آلومینیومی این قطعه، آن قدر گسترده شده است که در موتورهای دیزلی هم استفاده می شوند؛ البته در موتورهایی که احتمال آب شدن آلومینیوم وجود دارد، مدل هایی که از جنس چدن هستند، همچنان کاربرد خود را حفظ کرده اند.
مدل های آلومینیومی به دو روش ریخته گری و آهنگری ساخته می شوند. در روش ریخته گری، مدل این قطعه سوراخ سوراخ است و در پیچ های بالا، توان لازم را ندارد. در مقابل، پیستون آهنگری با توجه به بدنه فشرده تر، دارای توان بیشتری نسبت به نوع ریخته گری شده است.
رینگ پیستون نیز به دلیل خاصیت ارتجاعی آن، از چدن یا آلیاژهای فولادی ساخته می شود. مجموعه رینگ، معمولاً از بالا به پایین، شامل رینگ فشار، حلقه وایپر و رینگ روغن است که همه آن ها از فولاد یا چدن ساخته شده اند. وظیفه اصلی این رینگ ها، جا به جایی روغن در قطعه مورد بحث است.
اجزای تشکیل دهنده پیستون :
قسمت های اصلی شامل تاج، دامنه، و رینگ پیستون، سوراخ گژنپین و رینگ پیستون است. بخش بالایی آن نیز به شکل های مختلف ساخته می شود. سطح بالایی بعضی از آن ها به صورت صاف و مسطح، بعضی به صورت گنبدی و بعضی هم به صورت مقعر است. با وجود این، طراحی موتور، سیلندر، سر سیلندر، محفظه احتراق و مدل سوپاپ، تعیین کننده نهایی شکل این قطعه است.
رینگ پیستون :
رینگ ها، حلقه هایی هستند که در شیارهای مشخصی دور این قطعه قرار می گیرند. وظایف رینگ به شرح ذیل است:
کاهش اصطکاک و جلوگیری از استهلاک
محفاظت از تراکم در قسمت بالای پیستون
کم کردن تماس میان پیستون و سیلندر
حفظ میزان روغن مناسب در جداره سیلندر
انتقال حرارت از پیستون به سیلندر
میل سوپاپ یا میل بادامک چیست ؟
میل سوپاپ یا میل بادامک شفتی است که بر روی آن برای هر سیلندر بادامک هایی قرار دارد که کار باز و بسته کردن سوپاپها در زمانبندی مشخص شده را انجام می دهد.
میل بادامک چه وظایفی دارد؟
باز و بسته نمودن سوپاپ ها به وسیله چرخش میل سوپاپ و قرار گرفتن بادامک ها زیر تایپت ها یک دایره خارج از مرکز روی این قطعه وجود دارد که زمانیکه شیطانک پمپ بنزین روی آن قرار می گیرد و بالا و پایین می شود، باعث می شود تا بنزین از باک به کاربراتور توسط پمپ بنزین انجام شود.
روی میل بادامک یا همان میل سوپاپ دنده ای وجود دارد که باعث بکار انداختن دلکو و اویل پمپ می شود.
انواع میل بادامک :
میل بادامک OHV_میل بادامک SOHC_میل بادامک DOHC.
میل بادامک OHV :
این نوع از میل سوپاپ به نوعی گفته می شود که در زیر (پایین) موتور قرار دارند و نیرو را به وسیله میل های بلند به سوپاپ ها انتقال می دهند. این مدل از میل سوپاپ ها با این که مدل قدیمی محسوب می شوند ولی چندین سال است که با موفقیت از آنها در موتور خودرو استفاده می شود. موتورهایی که به این نوع از میل بادامک ها مجهز هستند نسبت به انواع دیگر کوچکترند و در عین حال دوام بیشتری دارند. کارشناسان خودرو معتقدند که در این نوع از میل سوپاپ ها، تنظیم زمانبندی دقیق سوپاپ ها در سرعت های بالا امری مشکل است. همچنین در این مدل از موتورها نصب بیش از دو سوپاپ برای هر سیلندر ممکن نمی باشد.
میل بادامک SOHC :
این مدل از میل بادامک ها در بالای سیلندر و به صورت ردیفی قرار دارند که اغلب در موتورهای خطی از این مدل میل سوپاپ ها استفاده می شود. برای ان نوع از موتورها که به شکل خطی هستند و تنها دارای یک میل بادامک می باشند، در هر سیلندر دو سوپاپ تعبیع می شود که یکی از آنها برای ورود هوا و سوخت گیری و دیگری برای خروج گازهای حاصل از احتراق می باشد. گفتنی است در این مدل از موتورها، باز و بسته شدن سوپاپ ها به وسیله میل بادامک و بدون واسطه انجام می شود. در این مدل از موتورها زمانبندی سوپاپ ها بسیار دقیق تر از موتورهای OHV می باشد.
میل بادامک DOHC :
در این نوع از موتورها میل سوپاپ ها به شکل جفتی در بالای سیلندرها قرار دارند. در خودروهای که موتور آنها خطی است، از دو میل سوپاپ DOHC و در موتورهای V شکل از چهار میل بادامک DOHC استفاده می شود. در موتورهای که به میل سوپاپ DOHC مجهز می باشند، برای هر سیلندر از چهار سوپاپ استفاده می شود که دو سوپاپ وظیف ورود سوخت و هوا را بر عهده دارند و دو سوپاپ هم برای خروج گازهای حاصل از احتراق می باشند.
شمع خودرو چیست؟
شمع خودرو یکی از قطعات کوچک سیستم الکتریکی موتور خودرو است. این قطعه کوچک و مهم کار بزرگی را در خودرو انجام میدهد. برای روشن کردن آتش نیاز به سه عنصر داریم که به مثلث آتش معروف هستند. (سوخت-اکسیژن-حرارت یا جرقه) جرقه در داخل سیلندر موتور نقش فندک یا کبریت را بازی می کند. هرچه جرقه قوی تر باشد، آتش اولیه بهتر و سریع تر است.
خودرو هم بدون وجود شمع و جرقه آن نمی تواند هیچ حرکتی بکند، چون احتراقی صورت نگرفته و تبدیل انرژی انجام نشده است. اگر به هر علتی این قطعه کوچک کارایی خود را از دست بدهد، موتور خودرو بد کار کرده و یا خاموش می شود.
طرز کار شمع:
برق باطری و یا دینام که توسط کوئل تقویت شده، از مسیر وایر شمع به انتهای شمع (ترمینال)میرسد، از داخل شمع عبور کرده و به علت ولتاژ بالا در فضای بین دو الکترود مثبت و منفی جرقه ایجاد می کند. در این هنگام هسته آتش شکل میگیرد و گسترش پیدا می کند تا به بیشترین مقدار خود برسد و انرژی سوخت متراکم شده آزاد می شود و پیستون را به سمت پایین می راند و در نهایت موتور شروع به کار کردن می کند. هر چقدر هسته اولیه آتش منظم تر و قوی تر باشد مخلوط سوخت انرژی خود را بهتر آزاد می کند و خام سوزی هم کمتر صورت میگیرد.
بنابراین باید در انتخاب شمع خودرو مناسب، بسیار دقت کرد.یعنی شمعی که با مشخصات موتور اتومبیل شما هماهنگ باشد. صرفا یک شمع با برند معتبر و گران قیمت نمی تواند شمع مناسبی برای خودرو شما باشد. همواره شمعی مناسب و با کیفیت برای موتور خودرو انتخاب کنید تا هم شتاب خودرو بهینه شود و هم احتراق کامل صورت بگیرد.
احتراق کامل باعث می شود، آلودگی زیست محیطی به علت خام سوزی ایجاد نگردد. در انتخاب شمع با کیفیت برای خودرو علاوه بر توصیه های خودرو ساز برای خودرو، نیاز به اطلاعاتی در مورد شمع، ساختار شمع، و کارخانه های تولید کننده شمع و دانستن تفاوت بین شمع اصلی و تقلبی دارد. در ادامه با ما همراه باشید تا راجع به شمع خودرو دانسته هایمان را بیشتر کنیم.
انواع شمع خودرو :
شمع های خودرو همه به یک گونه طراحی نشده اند و دارای انواع گوناگونی می باشند که هر کدام برای نوعی از موتور خودرو ساخته شده اند. دسته بندی شمع خودرو به صورت ذیل می باشد:
شمع سرد : که برای عملکرد در موتورهای با دمای بالا طراحی شده اند و دارای پایه های کوتاه می باشند تا سریعا بتوانند گرمای ایجاد شده در اثر جرقه زنی را کاهش دهند.
شمع گرم : که برایس عملکرد در موتورهای با دمای پایین طراحی شده اند و دارای پایه های بلندتری می باشند تا گرمای خود را دیرتر از دست داده و در نتیجه بتوانند رسوبات باقی مانده حاصل از احتراق را در روی خود شمع بسوزانند.
شمع نیکلی : که جنس الکترودهای آن از آلیاژ نیکل می باشد و دارای طول عمر کوتاهی می باشند.
شمع پلاتینیومی : که جنس الکترود های آن از آلیاژ پلاتینیوم بوده و دارای طول عمر بسیار بالایی هستند. اینگونه شمع ها توانایی تحمل دمایی تا 2500 درجه سانتیگراد را داشته و قادرند تا 100 هزار کیلومتر کارکرد مفید داشته باشند.
شمع ایریدیومی : اینگونه از شمع خودرو نیز که الکترود مثبت آن از جنس ایریدیوم می باشد و دارای طول عمر بالاتری نسبت به شمع های پلاتینیومی می باشند.
شمع های چند الکترودی : این گونه از شمع خودرو از چند الکترود منفی برخوردار می باشد که باعث طول عمر بسیار بالاتر می گردد. به علت اینکه هربار جرقه زنی باعث خوردگی قطب منفی می گردد، هر الکترود پس از خورده شدن، جای خود را با الکترود نزدیکتر به قطب مثبت عوش کرده و در نتیجه طول عمر بالاتری برای شمع خودرو ایجاد می نمایند.
از روی شمع خودرو به چه چیز هایی می توان پی برد؟
۱:طول پایه شمع(کوتاه یا بلند)
۲:کد حرارتی (سرد یا گرم بودن شمع)
۳:میزان گپ یا فیلر شمع
۴:نوع الکترود مرکزی(معمولی یا سوزنی)
۵:سایز آچار مورد استفاده
۶:داشتن یا نداشتن مقاومت
۷:ساختار الکترود مرکزی یا الکترود منفی
اجزای شمع ماشین :
شمع ماشین قطعه‌ای کوچک با اهمیتی بالا و وظیفه‌ای بزرگ است. این قطعه در عین کوچک بودن ساده و عاری از پیچیدگی‌های دیگر قطعات خودرو است. البته با این وجود اجزای کوچک اما متعددی دارد. این اجزا عبارتند از؛
عایق چینی
این عایق از جنس اکسید آلومینیوم یا آلومین است با یک لایه لعاب شیشه‌ای به عنوان پوشش خارجی. این لایه خارجی که به رنگ سفید روی شمع دیده میشود از جذب آلودگی توسط عایق جلوگیری کرده و منافذ آن را کامل می‌پوشاند. عایق به شمع در برابر فشارها و حرارت بالایی که با آن مواجه است استحکام لازم را میدهد. عایق در برخی از شمع‌ها قابلیت جدا کردن دارد که به این نوع شمع‌های دو تکه میگویند.
بدنه شمع :
بدنه‌ی شمع که از جنس فولاد است شمع را روی سیلندر محکم نگه می‌دارد. بالای آن آچارخور و پایینش رزوه یا پایه شمع وجود دارد. بین بدنه و سرسیلندر از واشری جهت عایق‌بندی و جلوگیری از نفوذ مخلوط سوخت و هوا به بیرون از سیلندرها استفاده میشود.
ترمینال شمع :
بالاترین قسمت بدنه شمع و بخشی که از عایق بیرون می‌زند همان ترمینال شمع است. این بخش به وایر متصل میشود و ناقل قوی الکتریسیته است. ترمینال در برابر زنگ‌زدگی مقاومت بالایی دارد.
پایه شمع :
این بخش از شمع که رزوه نیز نامید میشود به سر سیلندر متصل شده و روی آن بسته میشود به طوری که با محفظه احتراق هم سطح باشد. در صورت بلند یا کوتاه بودن بیش از حد این پایه، شمع دچار خودسوزی میشود. شمع‌ها از نظر اندازه و قطر پایه به دو دسته پایه بلند و پایه کوتاه تقسیم میشوند که با توجه به موتور و سرسیلندر هر خودرو مورد استفاده قرار می‌گیرند.
الکترود مثبت :
این بخش که الکترود مرکزی شمع نیز نامیده میشود در وسط چینی واقع شده و از آلیاژهای فولادی مانند فولاد-نیکل، فولاد-کروم یا فولاد-منگنز ساخته میشود. این الکترود در معرض حرارت بالایی قرار دارد و به همین دلیل از آلیاژی ساخته میشود که در برابر حرارت مقاومت لازم را داشته باشد. گاهی این الکترود دو تکه ساخته میشود و در بین این دو تکه از یک مقاومت با جنس شیشه‌ای مخصوص استفاده میشود که طول عمر شمع را بالا می‌برد. به تازگی در شمع‌ها از الکترود مرکزی با جنس مس پوشیده شده از نیکل کروم استفاده میشود که علاوه بر مقاومت حرارتی بالا، رسانای الکتریسیته خوبی است. بین الکترود مثبت و عایق چینی یک فاصله هوایی وجود دارد که فضای انبساط الکترود را فراهم می‌کند. الکترود مثبت، الکتریسیته را از ترمینال تا محفظه احتراق منتقل می‌کند.
الکترود منفی :
این الکترود که الکترود کناری نیز نامیده میشود به بدنه یا پایه شمع وصل است. جنس آن آلیاژ نیکل-کروم است و به شکل زائده‌ای انتهای پایه و در اطراف الکترود مثبت دیده میشود. تعداد الکترود منفی در انواع مختلف شمع متفاوت است.
گپ :
فاصله بین دو الکترود مثبت و الکترود منفی را گپ یا شکاف جرقه میگویند که بسیار دقیق اندازه‌گیری و تنظیم میشود. این فاصله براساس نیاز‌های موتور متفاوت است و در مناسب بودن شمع برای موتور نقش مهمی دارد. اما به طور کلی، هرچه فاصله گپ بیشتر باشد جرقه‌زنی بهتر صورت میگیرد.
تسمه تایم چیست ؟
تسمه تایم یک تسمه پلاستیکی است که در حقیقت رابط میان میل‌لنگ و میل‌سوپاپ (میل بادامک) محسوب میشود. یعنی طوری تنظیم شده که با چرخش میل‌لنگ، میل‌سوپاپ را هم می‌چرخاند و البته باعث حرکت سوپاپها میشود. تسمه تایم را باید جزوی از قطعات موتورهای احتراق داخلی به حساب آورد. قبل از تسمه تایم از زنجیر تایم در موتور اتومبیل‌ها استفاده می‌شد.
تسمه تایم چطور کار می‌کند؟
چرخه چهارمرحله‌ای موتورهای احتراق داخلی شامل؛ ۱- مرحله مکش (پیستون در داخل سیلندر به پایین می‌رود، سوپاپ هوا باز میشود و مکش ایجاد شده به وسیله حرکت رو به پایین سیلندر باعث مکش مخلوط سوخت و هوا به داخل سیلندر میشود.)، ۲- مرحله تراکم (پیستون در داخل سیلندر بالا می‌رود، سوپاپ هوا بسته و مخلوط سوخت و هوا کمپرس میشود.)، ۳- مرحله توان (شمع جرقه می‌زند و مخلوط سوخت و هوا منفجر میشود. پیستون به سمت پایین رانده و همزمان سوپاپ دود باز میشود.)، ۴- مرحله تخلیه (پیستون به سمت بالا میآید و دود از محل سوپاپ دود خارج میشود.) است.
در این ۴ مرحله، زمانبندی باز و بسته شدن سوپاپ هوا و سوپاپ دود به وسیله تسمه تایم صورت میگیرد. در واقع تسمه تایم حرکت میل‌لنگ را به میل سوپاپ (میل بادامک) انتقال میدهد و میل سوپاپ هم سوپاپها را بالا و پایین می‌کند. اگر به خواهیم به عبارت دیگر چگونگی عملکرد تسمه تایم را توضیح دهیم باید بگویم که این قطعه با هماهنگ کردن سرعت چرخش میل‌لنگ با میل سوپاپ، زمان باز و بسته شدن سوپاپها را تنظیم می‌کند. میل‌سوپاپ که به میل بادامک هم معروف است معمولا در سر سیلندر اتومبیل قرار دارد، امام ممکن است در برخی از اتومبیل‌ها، طراحان جای دیگری از موتور را به این قطعه اختصاص داده باشند.
از آنجایی که کار تسمه تایم تنظیم زمانبندی باز و بسته شدن سوپاپها است، هرگونه لغزش این تسمه روی فولی متصل به میل‌لنگ یا میل سوپاپ باعث اشکال در عملکرد موتور میشود، به همین دلیل روی این تسمه دندانه‌هایی وجود دارد که این دندانه‌ها روی فولی‌های دندانه‌دار قرار میگیرد و بدینوسیله هیچ لغزشی صورت نمی‌گیرد. وجود همین دندانه‌ها باعث شده که نصب کردن تسمه تایم به سادگی تسمه‌های دیگر مثل تسمه دینام نباشد. کافی است تسمه تایم چند دندانه جابه‌جا نصب شود یا اساس این دندانه‌ها در محلی اشتباه قرار گیرند، آن وقت آسیبی جدی به موتور وارد خواهد شد. به همین دلیل تعویض تسمه تایم باید توسط یک مکانیک و تعمیرکار حرفه‌ای انجام شود و انجام این کار را نباید به هر کسی سپرد. در موتورهای چهارزمانه، به ازای هر دو دوری که میل‌لنگ می‌چرخد، میل سوپاپ یک دور خواهد چرخید که این هماهنگی به واسطه تسمه تایم انجام میشود.
مدل های تایمینگ در خودرو بر دو دسته است:
تسمه تایم : این قطعه از جنس پلاستیک بوده و به مرور زمان دچار اسیب دیدگی می شود یعنی اگر در کاتالوگ خودروی شما نوع تایمینگ را با استفاده از تسمه تایم زده است باید به طور مرتب تسمه تایم را برای بازدید نزد مکانیک ببرید اغلب خودرو ساز های فرانسوی از این قطعه برای تایمینگ خودرو استفاده میکنند.
زنجیر تایم : فقط در یک کلمه باید بگوییم بی نظیر! تفاوت بسیار زیادی میان تسمه تایم و زنجیر تایم وجود دارد و میتوانیم بگوییم عمر زنجیر تایم به اندازه عمر موتور خودرو است که بینظیر است و اگر می خواهید بدانید خودرو شما دارای زنجیر تایم است یا تسمه تایم کافیست دفترچه خودرو خود را نگاهی بیاندازید.
تفاوت بین تسمه تایم و زنجیر تایم چیست؟
به ظاهر زنجیر تایم از مقاومت بیشتری نسبت به تسمه تایم برخوردار است، پس چه شد که اتومبیل‌سازان سراغ تسمه تایم رفتند که خطر پارگی آن بعد از مدتی وجود دارد؟ طراحان به این دلیل سراغ تسمه تایم رفتند که سر و صدای کمی در بخش موتور اتومبیل تولید می‌کند. در واقع زنجیر تایم به دلیل جنس فلزی، سر و صدای زیادی داشت.
در ضمن اگر تسمه تایم پاره شود قطعا آسیب‌دیدگی موتور کمتر از زمانی است که زنجیر تایم پاره شود. البته احتمال پارگی زنجیر تایم بسیار پایین است، اما اگر این اتفاق بیفتد میزان آسیب‌دیدگی بقدری خواهد بود که شاید مجبور شوید کل موتور را عوض کنید. امروزه استفاده از هم تسمه تایم و هم زنجیر تایم در اتومبیل‌ها رواج دارد. اتومبیل‌های ۶ سیلندر یا بیشتر از آن سراغ استفاده از زنجیر تایم رفته‌اند که البته استثناهایی هم وجود دارد. اتومبیل‌های مدرن و جدید با کنترل صدای زنجیر تایم و به دلیل مقاومت بیشتر، سراغ آن رفته‌اند. مثلا شرکت‌های معظم بنز، بی‌ام‌دبلیو و تویوتا از سال ۲۰۰۶ به بعد در محصولاتشان از زنجیر تایم استفاده میکنند.
به هر حال آنچه مسلم است تسمه تایم از پلاستیک ساخته شده و بعد از مدتی بر اثر اصطکاک و گرمای موتور آسیب میبیند. این آسیب‌دیدگی هم شامل از بین رفتن دندانه‌ها و همچنین پاره شدن خواهد بود. به همین دلیل کارخانه‌های اتومبیل‌سازی، روی کاتالوگ محصولاتشان، زمان مشخصی را براساس پیمایش یک اتومبیل مشخص میکنند تا بعد از این مدت، صاحب اتومبیل اقدام به تعویض تسمه تایم کند. در عوض زنجیر تایم حتی بدون نگهداری و مراقبت، سال‌های سال می‌تواند به کار کردن ادامه دهد و حتی عمر آن به اندازه عمر خود اتومبیل باشد. در حقیقت زنجیر تایم بر خلاف تسمه تایم نیاز به تعویض ندارد.
زمان تعویض تسمه تایم چه وقت است؟
همه اتومبیل‌ها معمولا داری یک زمان مشخصی برای تعویض تسمه تایم هستند که این زمان توسط کارخانه تولید کننده خودرو در کاتالوگ مشخص شده است. زمان تعویض تسمه تایم ممکن است بر اساس گذر زمان مثلا ۲ سال یا بر اساس پیمایش خودرو مثلا ۶۰ هزار کیلومتر مشخص شده باشد. این عدد هم بستگی جدی به کیفیت تسمه تایمی دارد که توسط اتومبیل‌ساز استفاده شده است. مثلا برای برخی از محصولات شرکت فورد، زمان تعویض تسمه تایم بعد از ۱۶۰ هزار کیلومتر اعلام شده است.
یک نکته مهم این است که هنگام خرید اتومبیل دست‌دوم، شما قادر به تشخیص میزان کارکرد تسمه تایم نیستید و فقط یک کارشناس خبره می‌تواند این تشخیص را داشته باشد. به همین دلیل برای اینکه اتفاق ناگواری برای اتومبیل‌تان نیفتد، حتما باید خودرو را به کارشناس نشان دهید تا بدانید عمر تسمه تایم آن چقدر است.
فلایویل چیست ؟
درقسمت انتهاى میل لنگ فلایویل قرار دارد فلایویل که به نام چرخ طیار یا چرخ لنگر نیز خوانده مى شود، وزنه سنگینى است که در کار موتور تاثیر بسزایى دارد .
عملیات زیر به عهده فلایویل قرار دارد :
الف _ در زمان احتراق که پیستون از نقطه مرگ بالا به نقطه مرگ پایین مى آید جلوى ضربه را گرفته و لرزش موتور را از بین مى برد.
ب _ چون قدرتى که از طرف پیستون به میل لنگ داده مى شود، یکنواخت نیست موجب مى شود که سرعت میل لنگ کم یا زیاد شود. اینرسى فلایویل تمایل دارد که آن را با سرعت ثابت حرکت دهد بنابراین فلایویل در موقعى که میل لنگ تمایل به افزایش سرعت داشته باشد قدرت را گرفته و هنگامى که تمایل به کاهش سرعت داشته باشد ،قدرت به آن پس مى دهد. این عمل ضربات وارده از پیستون را خنثى کرده و مانع شکستن و پیچش میل لنگ مى شود. بزرگى و سنگینى فلایویل نسبت عکس باتعداد سیلندرها دارد، مثلا فلایویل خودروی چهار سیلندر از فلایویل خودروی هشت سیلندر بزرگ تر و همین طور سنگین تراست.
ج _ نیروى انفجارى را در خود ذخیره کرده و براى تکمیل عملیات سه گانه بعدى به میل لنگ کمک مى کند.
د _ در سطح خارجى (محیط میل لنگ) دنده هاى مخصوصى نصب شده که به منظور گرداندن موتور به وسیله دستگاه الکتریکى استارت به کار می رود و باعث گردش میل لنگ هنگام استارت زدن و روشن شدن موتور مى شود.
و _ فلایویل ،یکى از قطعات دستگاه انتقال نیرو محسوب شده و نیروى موتور به وسیله کلاچ از این قطعه به جعبه دنده منتقل مى شود. فلایویل روى صفحه مدورنعلبکى شکلى که در انتهاى میل لنگ قرار دارد و به نام فلانچ ته میل لنگ معروف است ،توسط پیچ هایى متصل مى شود. در مرکز دایره فلانچ سوراخى وجود دارد که به عنوان تکیه گاه سر شفت ورودى گیربکس بوده و براى جلوگیرى از اصطکاک داخل سوراخ از بوش یا بلبرینگ سوزنی استفاده شده است.
آزمایش فلایول (چرخ طیار یا چرخ لنگر) :
ساده ترین کنترل فلایویل زمانی میسراست که فلایویل در محل خودش یعنى روى میل لنگ و موتور سواراست. روش دیگر استفاده از پایه هاى جناغى بلند و یا مرغک تراش به شرح زیر است :
- کنترل سطح فلایویل از نقطه نظرتاب داشتن
- کنترل هم مرکز بودن محل بلبرینگ شفت ورودی گیربکس
- کنترل لنگى عمودى فلایویل
- کنترل دنده متحرک استارت
- کنترل ظاهری دنده های سنسور دور موتور
- خط افتادن بر روی دنده فلایویل
- گشاد شدن محل پیچ هاى فلایول.
کاربردهای چرخ طیار :
کاربردهاى چرخ طیار در خودرو و وسایل نقلیه به صورت یک پدیده در حال پیشرفت مطرح شده است.حرکت چرخشى چرخ طیار به نیروى آنى حرکتى جهت تغییر چرخشى تبدیل می شود که تمایل به تغییر مسیر محور چرخش دارد . وسیله نقلیه با محور عمودى چرخ طیار نیروى حرکت آنى افقى را تجربه خواهد کرد.وقتى که قسمت بالایى چرخ طیار به نقطه اوج کورس حرکتی خود می رسد و چرخش بالعکس در چرخ طیار شاید بتواند این اثر را از بین ببرد. عکس بالا نشان دهنده چرخ طیار بزرگ موتور ایستا است که در سال 1898 ساخته شد.
- چرخ طیار از زمان هاى دور استفاده مى شده. زمانی که مردمان ازمنه قدیم از چرخش کوزه هاى سفالى و دیگ هایشان الهام گرفته اند. درانقلاب صنعتى جیمز وات به پیشرفت چرخ طیار با استفاده کردن ازآن در موتور بخار خود کمک شایانى کرد. شخصى به اسم جیمز پیکارد که همدوره وات بود چرخ طیارى را استفاده کرد که حاوى یک میل لنگ بود که براى تبدیل حرکت رفت و برگشتى به حرکت چرخشى مورد استفاده قرار می گرفت. کاربردهای دیگرچرخ طیار در ماشین هاى منگنه زنى و پرچ است.جایى که آن ها انرژى را از موتور ذخیره کرده و در طول مرحله پرچ و منگنه زنى رها مى کند.
سوپاپ دود و هوا چیست ؟
سوپاپ ماشین چیست ؟
سوپاپها قطعه هایی هستند که برای باز و بسته شدن دارای نظم خاصی هستند. موتورهای احتراقی باید با سوزاندن سوخت در داخل سیلندر نیرو را برای حرکت خودرو تولید کنند. همه می دانیم که ماده سوختنی، اکسیژن و حرارت 3 پارامتر مورد نیاز عمل سوختن هستند. پس هر موتور برای سوختن باید اکسیژن را از محیط بیرون دریافت کند و سپس دود حاصل را خارج نماید. تولید نیرو در موتور خودرو به این صورت است که گاز وارد شده باید به قدری متراکم شود و بعد از انفجار انرژی جنبشی ایجاد شده باعث حرکت پیستون ها شود و محیط این عملیات مشخص است که باید کاملا بسته باشد. پس سوپاپها بهترین وسیله برای این عمل هستند تا در زمان مناسب ارتباط با بیرون را قطع و وصل کنند.
انواع سوپاپ ها :
سوپاپ هوا : سوپاپی برای ورود هوا یا به اصطلاح تنفس است.
سوپاپ دود : سوپاپی برای خروج دود است که به دلیل در تماس بودن با گاز های داغ دمای بیشتری نسبت به سوپاپ هوا دارند.
زمانبندی عملکرد سوپاپها به چه صورت است؟
باز و بسته شدن سوپاپها باید دارای یک زمانبندی منظم باشد که این کار را قطعه ای به نام میل بادامک انجام می دهد. میل بادامک با توجه به شکل بادامک های روی آن زمان باز و بسته شدن سوپاپ را تنظیم می کند. همچنین میزان بسته ماندن سوپاپها را هم تعیین می کند. طبق این صحبت ها باز و بسته شدن سوپاپها با حرکت پیستون ها هماهنگ است. میل بادامک ها همیشه و به شکل ثابت با میل لنگ در ارتباط هستند تا این هماهنگی بین پیستون ها و سوپاپها برقرار باشد. در موتور های مختلف راه اندازی و باز و بسته شدن سوپاپ ها قطعه های مختلفی وجود دارند. اما معمولا قطعات مورد نیاز برای این کار عبارتند از: بالابر، میل بادامک، میله فشارنده ، انگشتی ، اسبک سوپاپ و فنرهای سوپاپها. مکان و ترتیب سوپاپها در استفاده از این قطعات تاثیر دارند.
مواد و ترکیبات سوپاپها :
همانطور که گفتیم سوپاپها در محیطی با حرارت بسیار بالا کار می کنند و به دلیل سرعت عمل بالایشان در خطر فشار و فرسودگی زیادی قرار دارند. در بالا گفتیم که سوپاپهای تخلیه دود احتراق تحت دمای بسیار بیشتری نسبت به سوپاپ تنفس قرار دارند و در اثر این حرارت ممکن است سوپاپ به رنگ قرمز کدر درآید. به همین دلیل است که جنس سوپاپهای تخلیه از آلیاژی قوی فولادی هستند تا در برابر شکستگی و زنگ زدگی و بخصوص تاب برداشتن مقاومت کافی را داشته باشند. این آلیاژ از کرم ، سیلیس ، نیکل و مقدار کمی از سایر فلزات ساخته شده است.
شاتون به میله‌ای که در موتور خودروها یا در پمپ‌های پیستونی پیستون را به میل‌لنگ متصل می‌کند، گفته میشود.
میان شاتون و میل‌لنگ یک یاتاقان قرار دارد تا حرکت عمودی پیستون را به حرکت دورانی میل‌لنگ تبدیل کند. در بیشتر خودروهای درونسوز شاتون را از جنس فولاد می سازند.
ساختمان شاتون
شاتون قطعه‌ای است که پیستون را به میل لنگ متصل می‌کند. این قطعه تا حد امکان سبک ساخته میشود. ولی در عین حال به اندازه لازم سخت و محکم میباشد. برای تامین شرایط فوق معمولا شاتون را از جنس فولاد می‌سازند این استحکام برای شاتون ضروری است چرا که می‌بایست ضربات ناشی از احتراق را تحمل کند (نیرویی که در زمان قدرت روی پیستون وارد میشود،) به‌وسیله شاتون به میل لنگ منتقل می‌گردد.
شکست شاتون یکی از شایع ترین علل شکست فاجعه آمیز موتور است.
اجزای شاتون
شاتون دارای دو سر و یک ساقه میباشد. چنانچه مقطع عرضی ساقه شاتون را در نظر بگیریم به شکل حرف (I) در زبان انگلیسی میباشد. یعنی در میان فرو رفته و در کناره‌ها برجسته میباشد (اگر از روبرو به یک تیر آهن که به حالت افقی قرار گرفته است نگاه کنید، می‌توانید بصورت تقریبی سطح مقطع ساقه شاتون را ببینید.).
سرهای شاتون با یکدیگر اختلاف اندازه دارند، بدین شکل که شاتون دارای یک سر کوچک در بالا (جایی که به پیستون متصل میشود) و یک سر بزرگ در پایین (محل اتصال شاتون به میل لنگ) میباشد.معمولا سر کوچک شاتون به صورت یکپارچه است و سر بزرگ آن بصورت دو تکه ساخته میشود که با کمک پیچ و مهره به هم متصل میشوند،اما در بعضی از موتورها هر دو سر شاتون یکپارچه است و در این نوع موتور ها برای نصب و جدا سازی شاتون میل لنگ را بصورت قطعات مجزا طراحی کرده اند که بهم متصل میشوند.
سر کوچک شاتون تشکیل یک یاتاقان را میدهد که انگشتی پیستون از داخل آن می‌گذرد در داخل این یاتاقان معمولا یک (بوش به آستریهای قابل تعویض گفته میشود که در سطوح داخلی در معرض سایش نصب میشوند) از جنس مس یا برنج قرار می‌دهند که در تماس با پین پیستون میباشد.
سر بزرگ شاتون به شکل یک یاتاقان دو تکه است که متحرک نیز میباشد (یعنی لنگ میل لنگ در داخل این یاتاقان دارای چرخش میباشد) و لنگ میل لنگ را در بر میگیرد. نیمه بالایی این یاتاقان با ساقه شاتون به شکل یکپارچه ریخته گری میشود. و نیمه پایینی آن که کپه یاتاقان خوانده میشود به‌وسیله دو عدد پیچ و مهره به نیمه بالایی متصل می‌گردد.
در داخل سر بزرگ شاتون نیز می‌بایست بوش قرار داده میشود لیکن چون خود یاتاقان شاتون دو تکه است این بوش نیز به صورت دو عدد نیم بوش در داخل نیمه بالایی و نیمه پایینی سر بزرگ شاتون جاگذاری میشوند. این بوش بین لنگ میل لنگ و انتهای بزرگ شاتون قرار میگیرد. و هدف از استفاده از آن کاهش سایش و فرسودگی بر اثر اصطکاک است.
دیاگ خودرو :
دستگاه دیاگ چیست؟
در گذشته تمامی خودروها برای مخلوط کردن سوخت و هوا از کاربراتور استفاده می‌کردند و به اصطلاح «کاربراتوری» بودند، اما با پیشرفت علم و تکنولوژی شرکت‌های خودروسازی تصمیم گرفتند برای کنترل احتراق در موتور خودرو و همینطور مدیریت دقیق سیستمهای برقی محصولاتشان، از یک کامپیوتر مرکزی یا همان ECU استفاده کنند.
در این خودروهای مدرن وظایف کاربراتور و دلکو به طور کامل بر عهده ECU گذاشته شده بود و این قطعه پس از جمع‌آوری اطلاعات لازم از سنسورهای اکسیژن، دور موتور، دما و… مقدار پاشش انژکتورها و همچنین زمان مناسب جرقه زنی شمع‌ها را تنظیم می‌نماید. به همین دلیل خودروهای مجهز به ECU در مقایسه با خودروهای کاربراتوری از استهلاک، آلایندگی و مصرف سوخت کمتری برخوردار هستند.
همه این موارد گفته شد تا بتوانیم به طور دقیق عملکرد دستگاه دیاگ را به شما عزیزان توضیح دهیم؛ دیاگ از کلمه انگلیسی Diagnosis به معنی «تشخیص» گرفته شده است و دستگاه دیاگ خودرو (Car Diagnostic Tool) نیز یک دستگاه عیب یاب است که با کامپیوتر خودرو یا همان ECU ارتباط دیجیتالی برقرار کرده و پس از دریافت اطلاعات مورد نظر و تحلیل آنها می‌تواند شما را از عیب‌های جزیی و کلی ماشینتان مطلع کند.
به همین دلیل زمانی که یکی از قطعات خودرو دچار خرابی شود، لازم نیست که تعمیرکار تک تک اجزا و قطعات موتور را از هم باز کرده و چک نماید تا بتواند متوجه مشکل شود؛ تنها با اتصال ECU به دستگاه دیاگ قطعه معیوب شناسایی شده و در کمترین زمان تعمیر یا تعویض می‌گردد.
انواع دستگاه دیاگ :
1. دیاگ مولتی برند یا After Marketing :
در یک تعریف کلی به دیاگ‌هایی که از آنها میتوان برای عیب‌یابی چندین برند مختلف استفاده کرد دیاگ مولتی برند گفته میشود؛ در واقع دیاگ‌های مولتی برند می‌توانند یک یا چند برند خودرویی را پشتیبانی کنند. البته بعضی از دیاگ‌های افترمارکت نیز وجود دارند که به صورت تخصصی برای عیب‌یابی یک برند ساخته شده‌اند، اما در کنار آن می‌توانند از چند برند خودرویی دیگر نیز پشتیبانی کنند.
2. دیاگ شرکتی یا OEM :
دیاگ OEM یا دیاگ شرکتی نیز یکی از انواع دستگاه‌های دیاگ است که به صورت تخصصی تنها برای دیاگ یک برند خودرویی خاص طراحی و ساخته شده است. این نوع دیاگ‌‌ها معمولا در اختیار نمایندگی‌ها، کارخانه‌های خودروسازی یا نمایندگی‌های مجاز خدمات برندها قرار داده شده و بهترین دستگاه عیب یابی برای خودروهای تولیدی آن کارخانه محسوب میشوند.
کاربردهای دستگاه دیاگ :
دستگاه‌های دیاگ از طریق پورت یا درگاه اتصال (OBD) به ای س یو خودرو متصل میشوند؛ این پورت ممکن است با توجه به نوع خودرو داخل کاپوت یا زیر داشبورد باشد. پس از برقراری ارتباط، دستگاه دیاگ شروع به اسکن اطلاعات موجود در کامپیوتر کرده و پس از تجزیه و تحلیل کدهای خطا موجود در ECU، آنها را به اطلاع تعمیرکار می‌رساند. در صورتی که این خطاها به دلیل خرابی فیزیکی قطعه مورد نظر باشد، دستگاه دیاگ نمی‌تواند این خطاها را پاک نماید و بنا به تشخیص تعمیرکار قطعه معیوب باید تعویض گردد، اما در اغلب مواردی که قطعه ایراد فیزیکی نداشته باشد دستگاه دیاگ می‌تواند به راحتی خطاهای موجود را پاک نماید.
مطمئنا اگر خودرویی که به دستگاه دیاگ متصل میشود از ECU پیشرفته‌تری برخوردار باشد، دستگاه دیاگ می‌تواند اطلاعات بیشتری را به نمایش بگذارد و در مقابل هرچه تکنولوژی ساخت خودرو و کامپیوتر آن قدیمی‌تر باشد، مقدار اطلاعات یا داده‌ها محدودتر خواهند بود. به طور کلی در اغلب خودروها، دستگاه‌های دیاگ می‌توانند اطلاعات سیستمهای برقی خودرو، سنسور کاتالیزور، سنسور ABS، سنسور اکسیژن، فشار روغن گیربکس و… را بررسی نمایند.
اما کاربردهای دستگاه دیاگ به همین‌جا ختم نمی‌شود، یکی از اصلی‌ترین نقش‌هایی که امروزه دستگاه‌های دیاگ در معاملات خودرویی ایفا میکنند، بررسی میزان واقعی کارکرد خودرو است و کارشناسان از طریق این دستگاه متوجه خواهند شد که آیا میزان به نمایش در آمده از مسافت پیموده شده، واقعی است یا با تکنیک‌های مختلف دستکاری شده است!
پلوس خودرو چیست :
همانطور که میدانید، مجموعه جلوبندی خودرو از قطعات مختلفی تشکیل شده است و Axle Shaft یکی از مهمترین اجزای این سیستم به شمار می‌رود. این قطعه، میله‌ای فلزی است که از داخل دیفرانسیل به دو چرخ متصل میشود و وظیفه انتقال نیروی دیفرانسیل به چرخ‌ها را بر عهده دارد.
تفاوت این قطعه در خودروهای قدیمی و خودروهای جدید، در نوع عملکرد آنها است. در نوع قدیمی، انتقال نیرو توسط تعدادی ساچمه انجام می‌شد؛ اما در خودروهای جدید، انتقال قدرت به‌وسیله یک سه‌شاخه که داخل سرپلوس قراردارد، انجام میشود. این قطعه کاربردی، از اجزای مختلفی تشکیل شده است که در ادامه به معرفی آنها خواهیم پرداخت.
اجزای پلوس خودروها :
1- سرپلوس :
قطعه‌ای است که Axle Shaft را به چرخ‌ها متصل و نقش اصلی را در انتقال نیرو و سیستم تعلیق خودرو ایفا می‌کند. همان‌طورکه میدانید، چرخ خودرو قطعه ثابتی نیست؛ ازاین‌رو، از قطعه‌ای به نام سرپلوس در خودرو استفاده میشود تا مانند یک مفصل در محل اتصال Axle Shaft و چرخ عمل کند. این قطعه باعث گردش و حرکت نرم چرخ‌ها هنگام حرکات پیچشی خودرو میشود.
2- گردگیر :
این قطعه، همانطور که از اسم آن برمی‌آید، وظیفه حفاظت از پلوس در مقابل گردوغبار موجود در هوا را بر عهده دارد. محل قرارگیری این گردگیر، بین چرخ و گیربکس است و ازآن‌جایی‌که به طور مستقیم با گیربکس خودرو در تماس است، قطعه‌ای حساس و مهم به شمار می‌رود و ضروری است که هنگام سرویس خودرو، گردگیر هم چک شوند تا در صورت پارگی، پیش از آسیب‌زدن به Axle Shaft تعویض شوند.
3- مشعلی :
قطعه‌ای است که در انتهای گیربکس قرار دارد و با اتصال به سه شاخ Axle Shaft که در قسمت داخلی گیربکس قرار میگیرد، به پلوس متصل میشود.
4- سه‌شاخه :
سه‌شاخه پلوس در محل اتصال میله Axle Shaft با مشعلی به کار گرفته میشود. خرابی این قطعه، منجر به ضربه‌های متوالی به موتور و در نتیجه آسیب‌دیدن دسته‌موتورهای خودرو میشود.
دلایل خرابی پلوس ماشین :
1. پاره‌شدن گردگیر :
یکی از رایج‌ترین و مهمترین دلایل خرابی Axle Shaft، پارگی گردگیر آن است. در صورت آسیب‌دیدگی گردگیر، گردوغبار و ذرات معلق واردشده به محفظه Axle Shaft، منجر به خرابی سرپلوس یا مشعلی میشود. همچنین پارگی گردگیر، باعث پس‌دادن روغن موجود در قطعات میشود.
2. رانندگی با دنده اشتباه :
رانندگی با دنده اشتباه و واردکردن ضربه‌های غیرمنطقی به کلاچ خودرو، به دیفرانسیل و Axle Shaft فشار می‌آورد که حاصل آن، چیزی جز خرابی این قطعه نیست.
3. ترمز‌های ناگهانی و استفاده نابه‌جا از ترمزدستی :
اقدامات ناگهانی، همیشه برای خودرو آسیب‌زا هستند. ترمز‌های ناگهانی یا استفاده نابه‌جا از ترمزدستی، سبب فرسایش پلوس و درنتیجه، ازکارافتادگی آن میشود.
4. رهاکردن یک‌باره کلاچ :
مانند مورد قبل، رهاکردن یک‌باره کلاچ نیز موجب واردآمدن ضربه‌های ناگهانی به خودرو میشود که نتیجه‌ای جز آسیب در پی ندارد.
5. بکسل‌کردن :
بکسل‌کردن یا کشیدن وسیله‌ای با وزنی بیشتر که منجر به واردکردن فشار فیزیکی به بدنه خودرو شود، یکی دیگر از علت‌های خرابی Axle Shaft است.
6. روشن‌کردن خودرو با هل‌دادن :
روشن‌کردن خودرو با دنده در حال حرکت نیز به این قطعه آسیب می‌زند.
7. سهل‌انگاری هنگام تعویض پلوس :
شل یا محکم بستن پیچهای Axle Shaft می‌تواند باعث آسیب‌دیدگی جدی این قطعه شود. هرکدام از این موارد، می‌تواند قفل‌شدن فرمان حین رانندگی را در پی داشته باشد.
خطرات خرابی پلوس خودرو :
صدای تق‌تقی که هنگام دورزدن خودرو شنیده میشود، نشانه واضح و آشکاری از خرابی پلوس است. در صورت عدم توجه و اقدام برای تعویض آن، عوارض زیر را در پی خواهد داشت:
_ قفل‌شدن فرمان و چرخ
_ شکسته‌شدن این قطعه
_ آسیب‌دیدن جدی گیربکس در پی شکستن Axle Shaft
_ ازبین‌رفتن تعادل چرخ‌ها و درنتیجه مختل‌شدن حرکت خودرو یا از‌دست‌رفتن کنترل خودرو
آیا گرفتن کلاچ قبل از استارت ضروری است ؟
برای درک بهتر این موضوع شاید بهتر باشد ابتدا بدانیم کلاچ چیست و چگونه کار می‌کند؟ و البته چه ارتباطی میان کلاچ و استارت وجود دارد.
نقش کلاچ در خودرو چیست؟
در ماشین‌های دنده‌ای زیر پای راننده 3 پدال وجود دارد. آخرین پدال در سمت چپ پدال کلاچ نام دارد که تفاوت بزرگ بین خودروهای دنده‌ای و اتوماتیک در داشتن همین پدال است.
کلاچ ((Clutch کلمه‌ای انگلیسی است که ازنظر لغوی به معنای اتصال است. منظور از کلاچ در خودرو وسیله‌ای است که با استفاده از آن، اتصال میان موتور و گیربکس یا جعبه‌دنده قطع و وصل میشود.
موتور به‌عنوان مولدی که سوخت را به نیروی حرکتی تبدیل می‌کند شناخته میشود. نیروی تولیدشده توسط موتور به گیربکس منتقل میشود و گیربکس نیز این نیرو را به چرخ‌ها انتقال میدهد و این انتقال نیرو ماشین را به حرکت وامی‌دارد.
هنگامی‌که پایتان را بر روی پدال کلاچ می‌فشارید اتصال بین فلایویل موتور و گیربکس قطع میشود و درنتیجه نیرویی از موتور به گیربکس منتقل نمی‌شود که ماشین حرکت کند.
همانطور که میدانید گیربکس از چند دنده تشکیل‌شده است که از دنده 1 شروع میشود. هرکدام از دنده‌ها میزان نیروی مشخصی را به چرخ‌ها منتقل میکنند. به‌عنوان‌مثال دنده 1 نیروی لازم برای رسیدن به سرعت 25 تا 30 کیلومتر بر ساعت (بسته به نوع خودرو) را فراهم می‌کند. هنگامی‌که می‌خواهید سرعت خود را از این حد بیشتر کنید باید دنده را از 1 به 2 تغییر دهید.
این تغییر دنده چگونه انجام میشود؟
با نگه‌داشتن کلاچ اتصال بین فلایویل موتور و گیربکس قطع میشود و شما می‌توانید دنده را با توجه به نیاز خود کم یا زیاد کنید. پس از قرار گرفتن دنده در قسمت دوم نیروی بیشتری از موتور به گیربکس و چرخ‌ها منتقل میشود و حالا شما برای مثال می‌توانید سرعت خود را تا 60 کیلومتر بر ساعت افزایش دهید.
به همین ترتیب با گرفتن پدال کلاچ می‌توانید دنده و درنتیجه سرعت خود را افزایش دهید.
همچنین اگر قصد متوقف کردن خودرو را دارید، یا می‌خواهید با موتور روشن ثابت در نقطه‌ای بمانید. ابتدا باید کلاچ را بگیرید و سپس دنده را در حالت خلاص قرار دهید تا ارتباط بین موتور و گیربکس قطع شود.
توجه داشته باشید که خودرویی که در دنده باشد و حرکت نکند خاموش میشود، مگر اینکه پدال کلاچ نگه‌داشته شده باشد، اصطلاحاً به این حالت، حالت خلاصی میگویند.
کلاچ از چه قطعاتی تشکیل می شود:
1. صفحه یا دیسک کلاچ: عملکرد این قطعه بسیار شبیه به لنت ترمز است. فنرهای پیچشی این قطعه باعث میشوند تا در هنگام تعویض دنده و یا شروع حرکت از حالت ایستا، تقه زدن خودرو به‌صورت چشمگیری کاهش پیدا کند.
2. صفحه‌ی فشار کلاچ: صفحه کلاچ باید به فلایویل یا چرخ طیار بچسبد تا بتواند نیروی آن را به گیربکس منتقل کند. وظیفه‌ی صفحه‌ی فشار این است که صفحه کلاچ را محکم به فلایویل بچسباند تا از لغزش آن جلوگیری کند. درواقع صفحه کلاچ بین صفحه‌ی فشار و فلایویل یا چرخ طیار قرار میگیرد.
3. فنر دیافراگمی: گفتیم که وظیفه‌ی اصلی کلاچ قطع ارتباط بین موتور و گیربکس است. فنر دیافراگمی با فاصله انداختن میان صفحه فشار و صفحه کلاچ این کار را انجام میدهد.
4. یاتاقان رها کننده: قطعه‌ای است برای اعمال فشار بر فنر دیافراگمی
گرفتن کلاچ قبل از استارت ، خوب است انجام دهیم یا باید انجام دهیم؟
میدانید که خودروی ساکن باید در حالت خلاص باشد؛ یعنی وقتی شما می‌خواهید ماشینتان را پارک کنید، پس‌ازاینکه توقف کردید باید دنده را در حالت خلاص قرار دهید و بعدازآن ماشین را خاموش‌کنید. هنگامی‌که ماشین را خاموش کردید می‌توانید برای جلوگیری از حرکت احتمالی، در حالت خاموش خودرویتان را در دنده بگذارید.
پیش‌تر در متن اشاره کردیم که کار سیستم کلاچ قطع و وصل کردن ارتباط بین موتور و گیربکس است.
ممکن است فکر کنید هنگامی‌که دنده در وضعیت خلاص وجود دارد ارتباط بین موتور و گیربکس به‌طور کامل قطع است اما باید بگوییم که اینگونه نیست و اشتباه می‌کنید.
حتی هنگامی‌که ماشینتان خلاص است بازهم کلاچ مقدار بسیار اندکی بار بر روی موتور وارد می‌کند. بله این بار بسیار ناچیز است اما همین مقدار ناچیز در مدت‌زمان طولانی برای خودش به چیز تبدیل میشود. درست مانند پدیده‌ی اثر مرکب.
با فشردن پدال کلاچ، ارتباط بین موتور و گیربکس کاملاً قطع میشود و نیروی استارت فقط برای روشن کردن موتور مصرف میشود. این امر در طول زمان به سلامت باتری خودروی شما و همچنین عملکرد بهتر موتور آن کمک می‌کند.
توصیه میشود که حتی اگر در فصل تابستان و گرما این کار را نمی‌کنید، در زمستان و سرما حتماً قبل از استارت زدن کلاچ را بگیرید. سرما بر تمام مایعات موجود در ماشین تأثیر می‌گذارد، ازجمله مایعات موجود در گیربکس. به زبان ساده اگر قبل از استارت زدن کلاچ را نگیرید ماشین سخت روشن میشود.
نکته‌ی دیگری که در مورد گرفتن کلاچ قبل از استارت زدن وجود دارد، مسئله‌ی حواس‌پرتی و استارت زدن در دنده است. به‌احتمال خیلی زیاد برایتان پیش‌آمده که وقتی ماشین در دنده است استارت زده باشید و دیده‌اید که خودرویتان خشمگینانه به جلو می‌جهد. این موضوع می‌تواند خطرآفرین باشد. با عادت کردن به گرفتن کلاچ این مشکل برای همیشه برطرف میشود.
در کل باید بگوییم که اگر عادت به گرفتن کلاچ قبل از استارت زدن دارید، از آن عادت‌هایی است که نباید آن را کنار بگذارید. اگر هم قبل از استارت زدن کلاچ را نمی‌گیرید، سریعاً به این موضوع عادت کنید.
امروزه مدل دنده‌ای بیشتر خودروهای مدرن به سیستمی مجهز است که تا زمانی که کلاچ را نگیرید استارت زدن امکان‌پذیر نخواهد شد. ذکر همین مورد برای اثبات خوب بودن این عادت کافی است.
واتر پمپ چیست :
یکی از اجزای سیستم خنک کننده موتور خودرو واتر پمپ است. این قطعه به صورت مداوم مایع رادیاتور را به سمت موتور خودرو پمپاژ می‌کند تا از بالا رفتن حرارت موتور در هنگام کار کردن جلوگیری نموده و مانع جوش آوردن موتور گردد. موتور خودرو به هنگام کارکردن، دمای بسیار بالایی در حدود 2500 درجه سانتیگراد از خود تولید می‌کند. جهت کارکرد بهینه، دمای موتور باید در محدوده 90 تا 95 درجه سانتیگراد نگه داشته شود.
اساس کار واتر پمپ چیست :
با هر بار روشن شدن موتور، واتر پمپ نیز شروع به کار کرده و مایع درون رادیاتور را به سمت موتور پمپاژ می‌نماید و مایعی که حاوی آب و ضدیخ است، درون سرسیلندر و پوسته موتور به گردش درمی‌آید. حرارت موتور جذب مایع شده و در نتیجه دمای آن بالا می‌رود که برای خنک شدن باید به رادیاتور باز گشته تا پس از خنک شدن، مجدداً به سمت موتور بازگردد.
چون وظیفه واتر پمپ برقراری گردش دائمی آب در موتور است تا زمانی که موتور خودرو روشن است باید کار کند، معمولاً کارخانه‌های سازنده، آنها را با طول عمر بالا می‌سازند. البته ممکن است برخی از واتر پمپ‌ها زیاد عمر نکنند و از آنجایی که خرابی این قطعه از خودرو، مشکلات متعددی از جمله خرابی واشر سرسیلندر و موتور خودرو را به دنبال دارد در نتیجه باید سریعاً به تعمیر یا تعویض آن اقدام نمود.
علائم خرابی واتر پمپ چیست :
برای تشخیص خرابی واتر پمپ چندین علامت وجود دارد که توجه به آنها بسیار ضروری بوده و می‌تواند تضمینی برای عملکرد صحیح موتور و عدم تحمیل هزینه‌های زیاد تعویض و تعمیر گردد.
1. نشتی آب یا ضدیخ از زیر خودرو:
اگر خودروی شما نشتی آب یا ضدیخ دارد به احتمال زیاد واتر پمپ خودرو نیاز به تعمیر یا تعویض دارد. برای اطمینان از نشتی می‌توانید یک تست ساده انجام داد.
شب هنگام پس از خاموش کردن خودرو در پارکینگ، یک تکه مقوای رنگ روشن دقیقاً زیر واتر پمپ قرار دهید (چون ممکن است نشتی از مخزن رادیاتور، واشرها، مخزن بخاری و یا خود رادیاتور نیز باشد) و صبح قبل از روشن کردن خودرو مقوا را چک کنید. اگر روی مقوا اثری از قطرات آب یا لکه سبز رنگ (که نشان‌دهنده نشتی ضدیخ است) بود، باید اقدام به تعویض واتر پمپ خودرو کنید.
البته این نکته را باید توجه داشت که دیدن چند قطره آب در زیر خودرو در یک روز گرم تابستان ممکن است به دلیل کارکرد کولر خودرو باشد و دلیلی بر خرابی و نشتی واتر پمپ نیست.
چنانچه نشتی آب از واترپمپ بود باید به این نکته حیاتی توجه نمایید که در چنین مواقعی به دلیل خروج زیاد آب، امکان تخلیه آب رادیاتور وجود دارد پس همواره ظرفی پر از آب با خود به همراه داشته باشید تا در صورت تخلیه رادیاتور، مجددا آن را پر نمایید.
2. مشاهده نشتی قطرات آب یا بخار آب در اطراف واتر پمپ:
اگر اطراف واتر پمپ قطرات آب یا بخار آب مشاهده نمودید به احتمال زیاد یک نشتی وجود دارد که باید به آن رسیدگی شود.
3. خوب کار نکردن کولر خودرو:
اگر کولر خودروی شما خوب خنک نمی‌کند و کارکرد آن با مشکل روبروست بهتر است واتر پمپ خودروی خود را بررسی نمایید.
4. روشن شدن چراغ هشدار دمای آب:
توجه داشته باشید اگر واتر پمپ کار خود را به درستی انجام ندهد یا نشتی داشته باشد موتور خنک نخواهد شد درنتیجه آمپر دمای آب بالاتر از میزان معمول رفته و چراغ هشدار آب روشن خواهد شد.
5. شنیدن صدای ساییدگی از داخل موتور خودرو:
هنگامی که کاپوت ماشین بالاست به صدای موتور گوش کنید، اگر مقدار کمی صدای ساییدگی شنیده شد، می‌تواند نشان از خرابی واتر پمپ باشد؛ هرچند تشخیص این امر شاید برای شما چندان ساده نباشد ولی پس از چند سال رانندگی، به راحتی این صدا را متوجه خواهید شد.
بهترین زمان تعویض واتر پمپ چه زمانی است:
واتر پمپ معمولاً به وسیله تسمه تایم حرکت می‌کند اما گاهی تسمه کمکی که به پولی سر واتر پمپ متصل است موجب حرکت آن میشود. به همین دلیل تعمیرکاران خودرو معمولاً پیشنهاد میکنند که با هر بار تعویض تسمه تایم، واتر پمپ نیز تعویض گردد، چون دسترسی به هر دو قطعه سخت و هزینه تعویض آن بسیار بالاست.
اگر به خرابی واتر پمپ رسیدگی نشود موجب ایجاد خسارت و خرابی در واشر سرسیلند و موتور خودرو خواهد شد، بنابراین بهتر است علائم خرابی واتر پمپ را بشناسیم و با بررسی آن از ایجاد هزینه‌های گزاف تعمیرات واشر سر سیلند و موتور خودرو جلوگیری نماییم
دلایل جوش آوردن خودور و اقدامات لازم :
دلایل جوش آوردن خودرو :
1. کم بودن آب و ضد یخ در رادیاتور خودرو :
یکی از مهمترین دلایل جوش آوردن خودرو، کم بودن میزان مایع خنک‌کننده داخل رادیاتور است. مایع خنک‌کننده داخل رادیاتور وظیفه خنک کردن موتور و گرفتن گرمای آن و جلوگیری از جوش آوردن خودرو را بر عهده دارد. این مایع حرارت را از موتور گرفته و به رادیاتور انتقال میدهد. سطح مایع خنک‌کننده داخل رادیاتور باید در سطح معین و قابل قبولی قرار داشته باشد تا بتواند وظایف خود را به درستی انجام دهد به همین دلیل باید مرتب چک گردد.
2. خرابی ترموستات :
مهمترین وظیفه ترموستات، تنظیم دمای موتور و جلوگیری از جوش آوردن خودرو است. در شرایطی که ترموستات گیر کند و باز نشود مایع خنک‌کننده از سمت رادیاتور به سمت موتور خودرو نخواهد رفت و در نتیجه آمپر خودرو بالا رفته و موجب جوش آوردن خودرو خواهد شد.
برای تشخیص قفل شدن ترموستات کافی است خودرو را روشن کنید پس از گذشت مدت زمانی که موتور گرم میشود اگر رادیاتور خودرو سرد و آمپر بالا بود نشانه قفل شدن و خرابی ترموستات است که باید سریعاً آن را تعویض نمود.
3. اشکال در عملکرد فن رادیاتور :
اگر فن رادیاتور نچرخد و یا در سرعت چرخش آن مشکل به وجود آید، رادیاتور را خنک نکرده درنتیجه باعث بالارفتن دمای موتور و جوش آوردن خودرو خواهد شد. در این موارد بهتر است به مکانیکی مجرب و ماهر مراجعه نمایید.
4. خرابی واتر پمپ :
کم شدن آب خودرو یکی از علایم خرابی واترپمپ است. برای اطمینان، نشتی زیر واتر پمپ را بررسی کنید و اگر نشتی را مشاهده کردید اقدام به تعویض واتر پمپ نمایید.
5. خرابی واشر سرسیلندر :
تشخیص مشکل واشر سرسیلندر باید توسط متخصص آن (مکانیک) صورت گیرد. اما اگر شما به جای مخلوط آب مقطر و ضد یخ، آب معمولی و یا ضدیخ خالی درون رادیاتور می‌ریزید این کار قطعاً موجب آسیب‌دیدگی سرسیلندر و واشر سرسیلندر شده و در نهایت می‌تواند منجر به جوش آوردن خودرو گردد.
6. کثیف بودن پره‌های رادیاتور و بسته شدن مجرای عبور آب :
با گذشت زمان و بر اثر عبور هوا ممکن است شبکه رادیاتور با حشرات، گل و لای، کاغذ و برگ مسدود شده و باعث افت کارایی رادیاتور و جوش آوردن خودرو شود. برای جلوگیری از این موضوع بهتر است سالی یکبار پره‌ها را تمیز نمایید.
ممکن است استفاده از آب‌های با جرم بالا باعث پر شدن منافذ و مسدود شدن مجرای عبور آب در رادیاتور شوند که مانع حرکت راحت آب و خنک کردن سیستم خواهد شد. برای اطمینان از عدم بسته بودن مجرای آب در رادیاتور بهتر است به رادیاتورساز مراجعه و سیستم را بررسی کنید.
تمامی شیلنگ‌ها و اتصالات سیستم خنک‌کننده را چک نموده و در صورت پارگی یا مسدود بودن شلنگ و یا بادکردگی اقدام به تعویض آن نمایید.
7. پارگی تسمه دینام و تنظیم نبودن آن :
اگر تسمه دینام پاره یا صدمه دیده و یا شل شده باشد، مایع خنک‌کننده با سرعت لازم در سیستم به گردش در نیامده و نهایتا موجب جوش آوردن خودرو خواهد شد.
8.بسته شدن مسیر اگزوز :
اگر مسیر اگزوز به هر دلیلی اعم از شکستگی، فرورفتگی و یا هر نوع مانعی بسته شود، دود نمی‌تواند به راحتی از خودرو خارج شده و این امر فشار زیادی به موتور وارد خواهد آورد؛ که این فشار به صورت جوش آوردن خودرو خود را نشان میدهد.
اقداماتی که در زمان جوش آوردن خودرو باید انجام دهیم :
اگر آمپر خودرو بالا رفت و به جای خود برنگشت باید خودرو را متوقف کرده و درب موتور خودرو را باز نمایید تا جریان هوا به خنک شدن موتور کمک کند. در این هنگام به هیچ وجه درب رادیاتور را باز نکنید چون آب رادیاتور در حال جوش است و با باز کردن ناگهانی درب رادیاتور ممکن است آب در حال جوش با فشار زیاد به بیرون بپاشد و به دست و صورت شما صدمه بزند.
بعد از خنک شدن خودرو به دنبال مشکل بگردید اگر خودتان قادر به این امر هستید سریعاً اقدام نمایید در غیر این صورت حتما به مکانیک مراجعه کنید تا مانع آسیب جدی به خودرو شوید.
از بازدیدهای دوره‌ای قطعات خودرو غافل نشوید. با این کار می‌توانید از خرابی قطعات جلوگیری نموده و خودروی خود را در شرایط مناسب نگهداری کنید. نه تنها از داغ کردن خودرو جلوگیری خواهید کرد بلکه جلوی خرابی و آسیب رسیدن به قطعات دیگر خودرو را نیز خواهید گرفت.
باتری خودور چیست و انواع آن :
کار باتری خودرو چیست ؟
باتری خودرو یکی از اجزای اصلی زیر کاپوت است و کار اصلی آن تأمین الکتریسیته‌ی لازم برای فعالیت‌های برقی است. از استارت زدن گرفته تا روشنایی چراغ‌ها و سیستم پخش خودرو. مهمترین وظیفه‌ی باتری خودرو همان استارت زدن است که در هنگامی‌که سیستم شارژ انرژی ندارد، انرژی لازم برای به کار انداختن موتور خودرو را فراهم می‌کند.
پس باتری خودرو وظیفه‌ی کمی ندارد و اگر درست کار نکند خودرو حتی روشن هم نمی‌شود. در اصل کارکرد دیگر اجزا درگرو سلامت باتری خودرو است.
این وسیله‌ی مهم با واکنشی شیمیایی کار خود را انجام میدهد و با تبدیل انرژی شیمیایی به انرژی الکتریکی خودرو را روشن می‌کند. با فرستادن ولتاژ موردنیاز به سیستم استارت برای راه‌اندازی خودرو.
وظیفه‌ی باتری خودرو به روشن کردن موتور خودرو محدود نمی‌شود، بعد از انجام وظیفه‌ی اول، باتری انرژی الکتریکی موردنیاز خودرو را برای ادامه‌ی فعالیت نیز تأمین می‌کند. همچنین دیگر اجزای خودرو که برای انجام کار خود به برق احتیاج دارند، دست به دامان باتری خودرو میشوند. چراغ‌های خودرو برای روشن شدن مانند هر لامپ دیگری باید برق داشته باشند که این وظیفه‌ی باتری خودرو است که نیاز آنها را برطرف کند.
سیستم پخش خودروی شما برای سرو‌صدا کردن به برق احتیاج دارد که بازهم این باتری خودرو است که مسئولیت برق‌رسانی دارد. سیستم تهویه مطبوع و کولر و بخاری را هم فراموش نکنید که نیازمند باتری هستند تا دمای اتاق را به حد دلخواه شما برسانند.
باتری خودرو شاید قطعه‌ی خیلی بزرگی نباشد و فضای زیادی را زیر کاپوت خودرو نسبت به موتور و دیگر قطعات اشغال نکند، اما انرژی‌ای که تولید می‌کند بسیار بزرگ است و البته فراموش نکنیم که چقدر حیاتی است که باتری خودرو کار خود را به‌درستی انجام دهد. در هر خودرویی عملکرد هر قطعه تا حد زیادی به دیگر قطعات وابسته است، به همین جهت است که اگر ایرادی در خودرویتان پدید آید و به آن رسیدگی نکنید این ایراد مانند غده‌ای سرطانی دیگر قطعات را هم آلوده می‌کند. اهمیت این مسئله در باتری به حدی است که اگر درست‌کار نکند، دیگر قطعات مجالی برای نشان دادن خود هم ندارند، چه برسد به درست‌کار کردن.
انواع باتری خودرو :
دو نوع باتری خودرو وجود دارد که بانام‌های باتری اسیدی و باتری اتمی شناخته میشود. همانطور که از نام این دو نوع باتری مشخص است باتری اسیدی نوع قدیمی‌تر و باتری اتمی به‌روزتر از نوع دیگر است.
باتری اسیدی :
از قدیمی‌ترین نوع باتری خودرو قابل شارژ که عمر آنها به قرن 19 میلادی بازمی‌گردد. باتری های اسیدی علی‌رغم انرژی کمی که نسبت به اندازه‌ی بزرگ خود ذخیره میکنند، به دلیل قیمت مناسب و بعضاً ارزان، گزینه‌ی محبوبی برای استفاده در وسایل نقلیه محسوب میشوند. عمر این نوع باتری‌ها به عوامل زیادی بستگی دارد ازجمله میزان استفاده و البته نوع استفاده.
باتری اتمی :
گفتیم که باتری اتمی نسل جدیدتری نسبت به باتری اسیدی است و تکنولوژی‌ای که برای ساخت آنها به‌کاررفته است بسیار پیشرفته‌تر از تکنولوژی ساخت باتری اسیدی بوده است. تفاوت این دو باتری در صفحاتی است که در ساخت آنها به‌کاررفته است و جنس صفحات به‌کاررفته در باتری اتمی به‌گونه‌ای است که نیاز بسیار کمتری به مراقبت دارد.
در کل استفاده از باتری اتمی عاقلانه‌تر از استفاده از نمونه‌ی اسیدی است. شاید هزینه‌ی بیشتری پرداخت کنید، اما بالطبع با خیال راحت‌تری به استفاده از ماشینتان می‌پردازید.
دلایل رایج خرابی باتری :
اگر پشت فرمانتان نشستید و پس از چرخاندن سوییچ یا فشردن دکمه‌ی استارت، پاسخی از جانب باتری خودرو دریافت نکردید، این معنی را میدهد که باتری شما شارژ موردنیاز را ندارد. می‌توانید با رها کردن کلاچ در دنده دو یا باتری به باتری مشکل را حل کنید، اما اگر دفعه‌ی بعد که خواستید خودرو را روشن کنید بازهم این مشکل برقرار بود، به معنای خرابی باتری خودرو است.
دلایلی که برای شارژ نشدن باتری میتوان به آنها اشاره کرد موارد زیر هستند:
· پس از خاموش کردن خودرو و خروج از آن، فراموش کردید که چراغ‌ها را خاموش‌کنید. روشن بودن چراغ‌ها و هر وسیله‌ی دیگری که از انرژی باتری خودرو استفاده کند موجب تخلیه‌ی آن میشود.
· وجود مشکلی مکانیکی در سیستم شارژ که هنگامی‌که خودرو روشن است و رانندگی می‌کنید باتری شارژ نمی‌شود.
· وجود قطعه‌ای پارازیتی بر روی باتری یا سرباتری‌ها که موجب اختلال در برق‌رسانی میشود.
· شاید باتری شما عمر خود را کرده است و باید تعویض شود، به همین سادگی.
باتری خودور چیست و انواع آن :
کار باتری خودرو چیست ؟
باتری خودرو یکی از اجزای اصلی زیر کاپوت است و کار اصلی آن تأمین الکتریسیته‌ی لازم برای فعالیت‌های برقی است. از استارت زدن گرفته تا روشنایی چراغ‌ها و سیستم پخش خودرو. مهمترین وظیفه‌ی باتری خودرو همان استارت زدن است که در هنگامی‌که سیستم شارژ انرژی ندارد، انرژی لازم برای به کار انداختن موتور خودرو را فراهم می‌کند.
پس باتری خودرو وظیفه‌ی کمی ندارد و اگر درست کار نکند خودرو حتی روشن هم نمی‌شود. در اصل کارکرد دیگر اجزا درگرو سلامت باتری خودرو است.
این وسیله‌ی مهم با واکنشی شیمیایی کار خود را انجام میدهد و با تبدیل انرژی شیمیایی به انرژی الکتریکی خودرو را روشن می‌کند. با فرستادن ولتاژ موردنیاز به سیستم استارت برای راه‌اندازی خودرو.
وظیفه‌ی باتری خودرو به روشن کردن موتور خودرو محدود نمی‌شود، بعد از انجام وظیفه‌ی اول، باتری انرژی الکتریکی موردنیاز خودرو را برای ادامه‌ی فعالیت نیز تأمین می‌کند. همچنین دیگر اجزای خودرو که برای انجام کار خود به برق احتیاج دارند، دست به دامان باتری خودرو میشوند. چراغ‌های خودرو برای روشن شدن مانند هر لامپ دیگری باید برق داشته باشند که این وظیفه‌ی باتری خودرو است که نیاز آنها را برطرف کند.
سیستم پخش خودروی شما برای سرو‌صدا کردن به برق احتیاج دارد که بازهم این باتری خودرو است که مسئولیت برق‌رسانی دارد. سیستم تهویه مطبوع و کولر و بخاری را هم فراموش نکنید که نیازمند باتری هستند تا دمای اتاق را به حد دلخواه شما برسانند.
باتری خودرو شاید قطعه‌ی خیلی بزرگی نباشد و فضای زیادی را زیر کاپوت خودرو نسبت به موتور و دیگر قطعات اشغال نکند، اما انرژی‌ای که تولید می‌کند بسیار بزرگ است و البته فراموش نکنیم که چقدر حیاتی است که باتری خودرو کار خود را به‌درستی انجام دهد. در هر خودرویی عملکرد هر قطعه تا حد زیادی به دیگر قطعات وابسته است، به همین جهت است که اگر ایرادی در خودرویتان پدید آید و به آن رسیدگی نکنید این ایراد مانند غده‌ای سرطانی دیگر قطعات را هم آلوده می‌کند. اهمیت این مسئله در باتری به حدی است که اگر درست‌کار نکند، دیگر قطعات مجالی برای نشان دادن خود هم ندارند، چه برسد به درست‌کار کردن.
انواع باتری خودرو :
دو نوع باتری خودرو وجود دارد که بانام‌های باتری اسیدی و باتری اتمی شناخته میشود. همانطور که از نام این دو نوع باتری مشخص است باتری اسیدی نوع قدیمی‌تر و باتری اتمی به‌روزتر از نوع دیگر است.
باتری اسیدی :
از قدیمی‌ترین نوع باتری خودرو قابل شارژ که عمر آنها به قرن 19 میلادی بازمی‌گردد. باتری های اسیدی علی‌رغم انرژی کمی که نسبت به اندازه‌ی بزرگ خود ذخیره میکنند، به دلیل قیمت مناسب و بعضاً ارزان، گزینه‌ی محبوبی برای استفاده در وسایل نقلیه محسوب میشوند. عمر این نوع باتری‌ها به عوامل زیادی بستگی دارد ازجمله میزان استفاده و البته نوع استفاده.
باتری اتمی :
گفتیم که باتری اتمی نسل جدیدتری نسبت به باتری اسیدی است و تکنولوژی‌ای که برای ساخت آنها به‌کاررفته است بسیار پیشرفته‌تر از تکنولوژی ساخت باتری اسیدی بوده است. تفاوت این دو باتری در صفحاتی است که در ساخت آنها به‌کاررفته است و جنس صفحات به‌کاررفته در باتری اتمی به‌گونه‌ای است که نیاز بسیار کمتری به مراقبت دارد.
در کل استفاده از باتری اتمی عاقلانه‌تر از استفاده از نمونه‌ی اسیدی است. شاید هزینه‌ی بیشتری پرداخت کنید، اما بالطبع با خیال راحت‌تری به استفاده از ماشینتان می‌پردازید.
دلایل رایج خرابی باتری :
اگر پشت فرمانتان نشستید و پس از چرخاندن سوییچ یا فشردن دکمه‌ی استارت، پاسخی از جانب باتری خودرو دریافت نکردید، این معنی را میدهد که باتری شما شارژ موردنیاز را ندارد. می‌توانید با رها کردن کلاچ در دنده دو یا باتری به باتری مشکل را حل کنید، اما اگر دفعه‌ی بعد که خواستید خودرو را روشن کنید بازهم این مشکل برقرار بود، به معنای خرابی باتری خودرو است.
دلایلی که برای شارژ نشدن باتری میتوان به آنها اشاره کرد موارد زیر هستند:
· پس از خاموش کردن خودرو و خروج از آن، فراموش کردید که چراغ‌ها را خاموش‌کنید. روشن بودن چراغ‌ها و هر وسیله‌ی دیگری که از انرژی باتری خودرو استفاده کند موجب تخلیه‌ی آن میشود.
· وجود مشکلی مکانیکی در سیستم شارژ که هنگامی‌که خودرو روشن است و رانندگی می‌کنید باتری شارژ نمی‌شود.
· وجود قطعه‌ای پارازیتی بر روی باتری یا سرباتری‌ها که موجب اختلال در برق‌رسانی میشود.
· شاید باتری شما عمر خود را کرده است و باید تعویض شود، به همین سادگی.
علت و علائم یاتاقان زدن خودرو بشناسیم :
یاتاقان چیست؟
یاتاقان یکی از مهم ترین اجزا مکانیزم چرخشی موتور می باشد.همه ما میدانیم که وقتی دو فلز را با قدرت زیادی روی هم بسابیم حرارت زیادی که ناشی از اصطحکاک میان این دو فلز می باشد تولید خواهد شد.حال فرض کنید اگر قرار باشد قطعات فلزی موتور روی هم سابیده شوند چه اتفاقی خواهد افتاد.
وظیفه یاتاقان این است که از سابیدگی میان فلزات جلوگیری کند و این وظیفه را با ایجاد کردن یک لایه روغنی که به آن فیلم روغنی هم می گویند انجام می دهد که اصطحکاک بین قطعات فلزی را از بین می برد یا به میزان بسیار زیادی کاهش می دهد.اگر یاتاقان وظیفه خود را بدرستی انجام ندهد بخش های فلزی مستقیما رو هم سابیده شده که موجب ایجاد حرارت بسیار بالاو در نتیجه ایجاد صدمه بسیار جدی برای بخش های متحرک موتور می شود.این صدمه گریبان یاتاقان را هم می گیرد بطوری که یاتاقان بدلیل افزایش حرارت دچار سوختگی شده و دیگر توانایی کاهش اصطحکاک میان شاتون و میلنگ را ندارد در نتیجه اصطلاحا می گویند خودرو یاتاقان زده است.
وظایف یاتاقان چیست :
· تنظیم لقی عمودی بین سیلندر و میلنگ
· کاهش و از بین بردن تقریبی اصطحکاک میان سیلندر و میلنگ و یا کاهش ان تا حد قابل قبولی
· کاهش اصطحکاک میان شاتون و میلنگ و جلوگیری از خوردگی آنها
محل قرار گیری یاتاقان در موتور :
یاتاقان بین دسته پیستون و و میلنگ قرار دارد و خرابی آن به این صورت است که بدلیل افزایش دما قالب طبیعی خود را از دست داده و اگر بازهم داغ تر شود ذوب می شود و دسته پیستون به میلنگ می چسبد که موجب سوختگی موتور می شود.
نشانه های خرابی یاتاقان :
1-یاتاقان زدن ناشی از جازدن :
اگر یاتاقان را دیده باشید روی آن شیار هایی وجود دارد و همچنین رینگ داخلی غلتشی استوانه ای یاتاقان در رینگ بیرونی قرار میگیرد.اگر به هر دلیلی رینگ داخلی بد در رینگ بیرونی جا زده شود و یا با فشار زیادی این عمل انجام شود این شیار ها رنگ تیره ای پیدا می کند و یا اگر فشار اعمال شده بسیار زیاد باشد شیار های مشکوکی روی یاتاقان ایجاد می شود که با دیدن این شیار ها باید فورا اقدام به تعویضیاتاقان کنید.
2-آلودگی :
در مقاله ای تحت عنوان فیلتر هوا نسبت به ورود آلودگی ها به داخل موتور اخطار داده ایم اما در اینجا بررسی میکنیم اگر این آلودگی وارد شود چه اتفاقی خواهد افتاد.زمانی که هر نوع الودگی و یا ناخالصی روییاتاقان قرار بگیرد باعث سابیدگی شده و فرایند خرابی یاتاقان را سرعت می بخشد.زمانی که آلودگی ها که عمدتا از جنس غبار نیز هستند روی سطح می نشینند باعث خشن شدن سطح و خوردگی یاتاقان در نهایت موجب لقی این قطعه حساس می شوند که ضرر های جبران ناپذیری را بوجود می آورد.
آلودگی هایی که موجب خرابی در یاتاقان می شوند :
1-استفاده از قطعات کارکرده و کثیف
2-گرد و خاک
3-درز گیری ناکافی
4-روانساز های ناخالص و آلوده
5-خرده ریز قطعات دیگر که توسط روانساز به یاتاقان منتقل می شود
خوردگی :
خوردگی در یاتاقان به شکل های مختلفی رخ می دهد که یکی از مهم ترین آن ها زمانی رخ میدهد که سطح درگیر با یاتاقان بنا به هر دلیلی که یکی از ان ها خوردگی می باشد زنگ بزند که وقتی یاتاقان روی این سطح حرکت می کند دچار ساییدگی می شود.
زمانی که میزان انطباق سطح یاتاقان با سطوح در گیر دارای اندکی آزادی باشد،حرکت های ریزی رخ میدهد که موجب کند شدن حرکت و سایش شدید یاتاقان می شود و در نتیجه ایجاد خوردگی در این قطعه می شود.
روانسازی اشتباه :
در ابتدای بحث گفتیم که روغن و روانسازی سطح دو فلز موجب راحتی و از بین رفتن اصطحکاک در حرکت دو فلز از روی یکدیگر می شود و عمر قطعات را افزایش می دهد ولی اگر این دوانسازی به صورت درست انجام نشود یعنی روغن به اندازه کافی وجود نداشته باشد و یا از محصولات نامرغوب و تقلبی استفاده شود موجب حرکت سایشی و لغزشی خواهد شد.
البته مواظب باشید که اگر هم روغن بیش از اندازه باشد روانسازی هم بیش از حد اندازه انجام می شود در نتیجه حرکت یاتاقان موجب تولید حرارت بسیار زیاد و صدمات جبران نا پذیر خواهد شد.
موارد ذکر شده در بخش قبلی از مهم ترین عوامل یاتاقان زدن خودرو بودند در بخش بعد مواردی که ممکن است با عث یاتاقان زدن شوند را موردی ذکر میکنیم :
1. قطع شدن سیم فشنگی روغن و عدم توجه به چراغ هشدار روغن
2. از بین رفتن قسمتی از یاتاقان که خلاصی در بخشی از میلنگ را میگیرد
3. حرکت زیاد با دنده سنگین
4. حرکت طولانی مدت با دور موتور بالا و نزدیک به محدوده قرمز
5. داغ کردن بیش از حد خودرو
موارد ذکر شده همگی جز مواردی بودند که باعث خرابی و یاتاقان زدن خودرو می شوند.
تسمه پروانه چیست و چه زمانی باید تعویض شود :
دینام چیست؟
برای شروع مقاله تسمه پروانه چیست و چه زمانی باید تعویض شود از دینام خودرو شروع میکنیم. قطعا تا به حال به کرات نام دینام به گوشتان خورده است ولیکن وظیفه این تجهیزی که از قضا نقش خطیری نیز بر عهده دارد چیست؟ دینام که در اصطلاح به آن آلترناتور (Alternator) نیز گفته میشود در واقع یک ژنراتور برق جریان مستقیم (DC) بوده و وظیفه تبدیل انرژی مکانیکی به انرژی الکتریکی را بر عهده دارد. دینام به عنوان تجهیز تولید انرژی الکتریکی، منبع شارژ باتری بوده و هرگونه اختلال در عملکرد آن، شارژ ناکافی باتری را در پی خواهد داشت.
نحوه عملکرد دینام :
جهت تولید انرژی الکتریکی در ژنراتورها، باید یک منبع توان مکانیکی وجود داشته باشد. به عنوان مثال منبع توان مکانیکی در ژنراتورهای نیروگاه‌ها، توربین‌های بخار هستند. احتمالا حدس زده‌اید که منبع توان مکانیکی در خودرو جهت به کار انداختن دینام، موتور خودرو است. دینام با استفاده از یک تسمه به موتور وصل شده و از این طریق، انرژی جنبشی لازم برای دینام را تامین می‌نماید. این تسمه تحت عنوان تسمه دینام، مشهور است.
تسمه چیست؟
تسمه (Belt) در حالت کلی یک حلقه از ماده‌ای انعطاف‌پذیر نظیر چرم، لاستیک، پلیمر و … است که جهت ارتباط بین دو شفت دوار استفاده شده و در واقع به نحوی پیوند مکانیکی بین دو شفت را به وجود می‌آورد. شایان ذکر است که تسمه‌ها یکی از رایج‌ترین و ارزان‌ترین روش‌های انتقال قدرت بین دو شفت هستند.
تسمه دینام :
خودروهای با موتور احتراق دارای تسمه‌های متنوعی هستند که وظیفه این تسمه‌ها انتقال انرژی جنبشی تولیدی موتور به سایر قطعات و تجهیزات است. تسمه تایم و تسمه دینام را میتوان مهمترین تسمه‌های خودرو برشمرد که در خودروهای امروزی نیز فقط با همین دو تسمه سروکار داریم. تسمه دینام که با نام تسمه پروانه نیز شناخته میشود در ارتباط با موتور بوده و با روشن شدن موتور نیز شروع به کار نموده و دینام را به چرخش وادار می‌کند.
شکل ظاهری تسمه دینام :
تسمه‌ها در حالت کلی بر اساس شکل ظاهری خود به صورت ذیل تقسیم‌بندی میشوند:
تسمه‌های تخت
تسمه‌های گرد
تسمه‌های V شکل
تسمه‌های چند شیار
تسمه‌های دندانه‌دار یا تایمینگ
تسمه دینام از نوع V شکل بوده و دلیل نامگذاری به V شکل نیز به خاطر شکل ظاهری آن است که همانند V انگلیسی است؛ از همین روی تسمه دینام را V-belt نیز می‌نامند.
علائم خرابی تسمه پروانه :
عدم شارژ کامل باتری گفتیم که دینام با دریافت انرژی جنبشی از طریق این تسمه، انرژی الکتریکی لازم جهت شارژ باتری را فراهم می‌نماید لذا هر گونه اختلال در عملکرد تسمه دینام، شارژ ناکافی باتری را در پی خواهد داشت. واضح است که این امر می‌تواند منجر به تخلیه زودتر باتری شده و مشکلات جدی را برای شما در پی داشته باشد. در این موارد، امکان روشن شدن چراغ باتری نیز وجود دارد که نشان از عدم شارژ آن دارد.
بالا رفتن دمای موتور :
تسمه پروانه علاوه بر چرخاندن دینام، انرژی جنبشی واترپمپ و چند تجهیز دیگر را نیز تامین می‌نماید. حال اگر انرژی لازم واترپمپ تامین نشود گردش جریان آب به درستی انجام نشده و نتیجه آن بالا رفتن بیش از حد دمای موتور شده و به اصطلاح موتور جوش خواهد آورد.
کاهش کنترل فرمان :
پمپ فرمان هیدرولیک دیگر تجهیزی است که وابستگی شدیدی به تسمه پروانه دارد و در صورت خرابی آن، کنترل راننده بر روی فرمان کاهش خواهد یافت.
درست کار نکردن سیستم تهویه و کولر :
از آنجا که تسمه دینام چرخش لازم برای کمپرسور تهویه مطبوع را فراهم می‌نماید لذا خرابی تسمه دینام منجر به مختل شدن عملکرد سیستم تهویه نیز خواهد شد.
صداهای غیر عادی :
صداهایی نظیر جیرجیر که از زیر کاپوت شنیده میشود می‌تواند ناشی از یک تسمه معیوب باشد.
زمان تعویض تسمه پروانه :
در صورت مشاهده هر یک از موارد فوق، تسمه را بازدید نموده و در صورت وجود خرابی، آن را تعویض نمایید. با وجود آنکه هزینه تعویض آن، چندان زیاد نبوده و جزء قطعات ارزان‌قیمت خودرو است ولیکن عدم تعویض به موقع آن، می‌تواند خسارات جبران‌ناپذیری را در پی داشته باشد.
پس به هیچ وجه این موضوع را پشت گوش نیاندازید. مهمترین نکته در مورد این تسمه‌ها، بازدیدها و سرویس‌های دوره‌ای منظم است چرا که هیچ دستورالعمل کلی برای تعویض این تسمه‌ها وجود نداشته و هیچ سازنده‌ای تا به حال بیان نکرده است که مثلا تسمه دینام هر چند هزار کیلومتر تعویض شود.
در خصوص تسمه دینام، توجه به ویژگی‌های ظاهری آن بسیار مهم بوده و شما با بازدیدهای چشمی نیز می‌توانید پی به خرابی آن ببرید. به عنوان مثال چرب شدن تسمه، وجود ترک روی تسمه، شکستگی یا پارگی تسمه، خوردگی تسمه، ظهور خاصیت کشسانی در تسمه و … می‌توانند حاکی از خرابی تسمه باشد.
سیبک خودرو چیست :
سیبک چیست :
سیبک مشابه یک گوی فلزی بوده که یک بازو به آن متصل شده است. این گوی فلزی درون محفظه‌ای فولادی قرار داشته که اطراف آن نیز با لاستیک پوشانده شده است.
پرواضح است که حرکت دورانی در داخل این محفظه انجام میگیرد. در واقع، حرکت رفت و برگشتی قطعه‌ای که در قسمت بالایی بازوی سیبک قرار دارد؛ منجر به حرکت دورانی سیبک می‌گردد. سیبک چرخ‌ها را به سیستم تعلیق متصل نموده و چرخیدن چرخ‌ها را ممکن می‌سازد.
نحوه عملکرد سیبک :
سیبک فرمان از یک طرف به طبقها و از سمت دیگر به چرخ متصل می‌گردد. زمانیکه راننده فرمان را می‌چرخاند، حرکت فرمان از طریق سیبک به چرخ‌ها منتقل شده و چرخ‌ها نیز در همان جهت حرکت خواهند نمود.
علاوه بر این، سیبک‌ها به حرکت نرم خودرو نیز کمک میکنند بدین صورت که حرکت بالا و پایین سیبک در دست‌اندازها و جاده‌های ناهموار، تا حدودی ارتعاشات را گرفته و مانع از حضور آنها در کابین میشود.
علائم خرابی سیبک‌ها :
سیبک‌ها را باید از حیاتی‌ترین قطعات خودرو دانست که خرابی آنها می‌تواند آسیب‌های جدی را در پی داشته باشد. این خرابی‌ها عمدتا با علائمی همراه است که در ادامه به آنها اشاره شده است.
_ فرسودگی زودرس قطعات سیستم فرمان
_ مناسب نبودن فرمانپذیری خودرو
_ سایش غیرطبیعی لاستیک‌های جلو
_ خلاصی بیش از حد فرمان
_ انحراف خودرو از مسیر و عدم حرکت در مسیر مستقیم
_ لرزش فرمان هنگام رانندگی
_ سروصدای غیرعادی خودرو به هنگام عبور از دست‌اندازها
_ کشیده شدن فرمان به یک سمت مخصوصا هنگام دور زدن
_ عدم بازگشت فرمان به وضعیت اولیه پس از عبور از پیچ‌ها
_ سفت شدن فرمان
_ لقی بیش از حد فرمان
_ کشیده شدن خودرو به راست و چپ در دست‌اندازها
دلایل خرابی سیبک :
صرف اطلاع از علائم خرابی یک قطعه یا سیستم در خودرو، ارزش افزوده خاصی برای راننده یا مالک خودرو ایجاد نمی‌کند بلکه باید دلایل این امر نیز مشخص و مرتفع شوند. مهمترین دلایل خرابی سیبک‌ها عبارتند از:
_ زنگ‌زدگی سیبک‌ها
_ خوردگی سیبک‌ها
_ هرز شدن پیچ و مهره‌ها
_ پارگی گردگیر سیبک
علت کم شدن آب رادیاتور چیست؟
یکی از آسیب‌هایی که در میان خودروهای مجهز به موتورهای درونسوز متداول است، گرم شدن بیش از حد اجزای آن محسوب میشود و این امر نیز به دلیل انفجار که در داخل موتور صورت میگیرد، اتفاق می‌افتد. چنانچه گرما و دمای حاصل از این سوخت‌وساز به‌خوبی کنترل نشود، می‌تواند خرابی‌های جبران‌ناپذیری را در پی داشته باشد؛ از همین‌رو سیستم خنک‌کاری خودرو یکی از حیاتی‌ترین سیستمهای آن به‌شمار می‌رود.
سیستم خنک‌کاری اجزای متعددی دارد که یکی از آنها رادیاتور است و شاید بتوان رادیاتور را قلب سیستم خنک‌کننده در نظر گرفت که در صورت معیوب بودن آن، عملکرد کل سیستم خنک‌کاری مختل میشود.
اجزای سیستم خنک‌کاری :
برای درک بهتر دلایل کم شدن آب رادیاتور بهتر است در ابتدا با اجزای تشکیل دهنده قلب سیستم خنک کننده خودرو یا همان رادیاتور آشنا شوید؛ مهمترین اجزای سیستم خنک‌کاری در اغلب ماشین‌ها به شرح زیر است:
رادیاتور : رادیاتورها به دو دسته افقی و عمودی تقسیم‌بندی میشوند و مخزنی از جنس مس و به‌صورت مشبک بوده و به خنک‌کاری آب کمک می‌کند. رادیاتورها با توجه به ماهیت مشبک بودن خود در معرض هوای زیادی قرار داشته و همین امر تبادل حرارتی را سرعت میبخشد.
فن : فن خودرو هوا را با فشار زیاد از روی رادیاتور عبور داده و به نحوی یک ابزار کمکی جهت خنک‌کاری آب رادیاتور به‌شمار میآید. شایان ذکر است که این فن‌ها انرژی موردنیاز خود را یا از موتور یا از الکتروموتور تعبیه‌شده در خودرو می‌گیرند.
مجاری آب : عمل احتراق در داخل سیلندرها رخ میدهد و بیشترین گرما نیز در همین سیلندرها تولید میشود. مجاری آب سیستم خنک‌کاری در اطراف سیلندرها جای گرفته‌اند و گرمای حاصل از احتراق را به خود می‌گیرند.
ترموستات : در مسیر برگشت آب از موتور به رادیاتور قرار داشته و مهمترین وظیفه آن نیز ثابت نگه‌داشتن دمای موتور است.
واتر پمپ : وظیفه این قطعه پمپاژ آب به مجاری اطراف سیلندرها است. واترپمپ انرژی خود را از طریق تسمه و از موتور دریافت می‌کند.
منبع انبساط : منبع انبساط مخزنی 2 لیتری است که در کنار رادیاتور نصب شده و چنانچه دمای موتور بیش از حد بالا رود؛ آب اضافی وارد آن میشود.
علت کم شدن آب رادیاتور چیست؟
هرگونه اختلالی در عملکرد سیستم خنک‌کاری می‌تواند عواقب بسیار وخیم و جبران‌ناپذیری را در پی داشته باشد که متاسفانه برخی از راننده‌ها نسبت به این مساله آگاهی کافی ندارند. یکی از مواردی که می‌تواند عملکرد صحیح سیستم را تحت‌الشعاع خود قرار دهد، کم شدن آب رادیاتور است.
مهمترین دلایل کم شدن آب رادیاتور عبارتند از:
_ سوراخ شدن رادیاتور
_ وجود نشتی در اتصالات و لوله‌ها
_ خراب شدن واترپمپ
_ ورود آب به سیلندر
_ نشت آب از منبع انبساط
_ نداشتن ضدیخ و رسوب‌گیری موتور
_ نشتی آب از بخاری
_ نقص فنی ترموستات
_ نشتی از در رادیاتور
_ خرابی فن
اضافه کردن آب به رادیاتور :
به هر دلیلی که آب رادیاتور خودروی شما کم شده باشد نیاز به افزودن آب دارد، در غیر اینصورت موتور دچار آسب جدی خواهد شد. پس از آنکه دلیل کاهش آب رادیاتور آشکار و اصلاح شد؛ می‌توانید به ترتیب زیر، آب به رادیاتور اضافه کنید.
خودرو را در جایی صاف و امن، پارک کنید.
خودرو را خاموش کرده و اجازه دهید موتور به اندازه کافی خنک شود. اگر برای مدت زمان طولانی رانندگی کرده‌اید حداقل 1 ساعت باید صبر کنید تا دمای موتور پایین آمده و پایدار شود.
میزان مایع داخل منبع انبساط را چک کنید.
ضدیخ و آب مقطر را به مقدار لازم با هم مخلوط کنید. میزان هر یک از این مواد را از دفترچه راهنما چک کرده و چنانچه به آن دسترسی ندارید یا چیزی در آن قید نشده است به میزان یکسان (50-50) از هر کدام را با هم مخلوط کنید.
درب منبع انبساط یا درب رادیاتور را باز کرده و مخلوط را اضافه کنید. هیچگاه پیش از خنک شدن کافی موتور، درب رادیاتور را باز نکنید؛ چراکه رادیاتور تحت فشار کار کرده و هر آن ممکن است آب با فشار زیاد به بیرون فوران کرده و منجر به سوختگی شود و از آنجایی که عمدتا سر افراد بالای رادیاتور قرار میگیرد، می‌تواند سوختگی چشم و صورت را در پی داشته باشد. لذا به شدت توصیه میشود اگر از پایین آمدن دمای موتور مطمئن نشده‌اید، اقدام به باز کردن درب رادیاتور نکنید.
موتور خودرو را روشن کرده و اجازه دهید مدتی روشن بماند.
لوله‌ها، اتصالات و… را چک کنید تا از وجود نشتی‌های احتمالی مجدد آگاه شوید.