شاتون چیست ؟
شاتون به میله‌ای که در موتور خودروها یا در پمپ‌های پیستونی پیستون را به میل‌لنگ متصل میکند، گفته میشود.
میان شاتون و میل‌لنگ یک یاتاقان قرار دارد تا حرکت عمودی پیستون را به حرکت دورانی میل‌لنگ تبدیل کند. در بیشتر خودروهای درونسوز شاتون را از جنس فولاد می سازند.
ساختمان شاتون
شاتون قطعه‌ای است که پیستون را به میل لنگ متصل میکند. این قطعه تا حد امکان سبک ساخته میشود. ولی در عین حال به اندازه لازم سخت و محکم میباشد. برای تامین شرایط فوق معمولا شاتون را از جنس فولاد می‌سازند این استحکام برای شاتون ضروری است چرا که می‌بایست ضربات ناشی از احتراق را تحمل کند (نیرویی که در زمان قدرت روی پیستون وارد میشود،) به‌وسیله شاتون به میل لنگ منتقل می‌گردد.
شکست شاتون یکی از شایع ترین علل شکست فاجعه آمیز موتور است.
اجزای شاتون
شاتون دارای دو سر و یک ساقه میباشد. چنانچه مقطع عرضی ساقه شاتون را در نظر بگیریم به شکل حرف (I) در زبان انگلیسی میباشد. یعنی در میان فرو رفته و در کناره‌ها برجسته میباشد (اگر از روبرو به یک تیر آهن که به حالت افقی قرار گرفته است نگاه کنید، می‌توانید بصورت تقریبی سطح مقطع ساقه شاتون را ببینید.).
سرهای شاتون با یکدیگر اختلاف اندازه دارند، بدین شکل که شاتون دارای یک سر کوچک در بالا (جایی که به پیستون متصل میشود) و یک سر بزرگ در پایین (محل اتصال شاتون به میل لنگ) میباشد.معمولا سر کوچک شاتون به صورت یکپارچه است و سر بزرگ آن بصورت دو تکه ساخته میشود که با کمک پیچ و مهره به هم متصل میشوند،اما در بعضی از موتورها هر دو سر شاتون یکپارچه است و در این نوع موتور ها برای نصب و جدا سازی شاتون میل لنگ را بصورت قطعات مجزا طراحی کرده اند که بهم متصل میشوند.
سر کوچک شاتون تشکیل یک یاتاقان را میدهد که انگشتی پیستون از داخل آن می‌گذرد در داخل این یاتاقان معمولا یک (بوش به آستریهای قابل تعویض گفته میشود که در سطوح داخلی در معرض سایش نصب میشوند) از جنس مس یا برنج قرار می‌دهند که در تماس با پین پیستون میباشد.
سر بزرگ شاتون به شکل یک یاتاقان دو تکه است که متحرک نیز میباشد (یعنی لنگ میل لنگ در داخل این یاتاقان دارای چرخش میباشد) و لنگ میل لنگ را در بر میگیرد. نیمه بالایی این یاتاقان با ساقه شاتون به شکل یکپارچه ریخته گری میشود. و نیمه پایینی آن که کپه یاتاقان خوانده میشود به‌وسیله دو عدد پیچ و مهره به نیمه بالایی متصل می‌گردد.
در داخل سر بزرگ شاتون نیز می‌بایست بوش قرار داده میشود لیکن چون خود یاتاقان شاتون دو تکه است این بوش نیز به صورت دو عدد نیم بوش در داخل نیمه بالایی و نیمه پایینی سر بزرگ شاتون جاگذاری میشوند. این بوش بین لنگ میل لنگ و انتهای بزرگ شاتون قرار میگیرد. و هدف از استفاده از آن کاهش سایش و فرسودگی بر اثر اصطکاک است.
ماهک گیربکس چیست و چگونه عمل میکند؟
گیربکس چیست؟
گیربکس مجموعه‌ای است که با بهره‌گیری از سایر تجهیزات سیستم انتقال نیرو، مقدار توان خروجی موتور را به نسبت‌های گوناگون (بسته به فرمان راننده)به چرخ‌ها رسانده و سرعت مدنظر راننده را فراهم میکند. اگر بخواهیم اندکی علمی‌تر به این فرآیند نگاه کنیم باید گفت که با افزایش دور موتور، توان و گشتاور آن نیز افزایش می‌یابد، اما در کنار افزایش دور موتور اصطکاک قطعات نیز افزایش یافته و باعث میشود بخش قابل توجهی از توان و گشتاور موتور کاهش پیدا کند.
بر اساس منحنی عملکرد موتور، محدوده‌ای از دور موتور با عنوان «حداکثر راندمان» وجود دارد که تمامی کمپانی‌ها سعی دارند طراحی‌های خود را به‌نحوی انجام دهند که موتور در این محدوده کار کند. بدین منظور گیربکس یا جعبه‌دنده طراحی و در خودروها نصب میشود تا بدون اینکه موتور از محدوده از حداکثر دور راندمان خارج شود، دور و سرعت متفاوتی به چرخ‌ها انتقال یابد. در ادامه با بخش‌های مختلف گیربکس از جمله ماهک گیربکس آشنا خواهیم شد.
انواع جعبه دنده یا گیربکس :
1- جعبه‌دنده دستی
2- جعبه‌دنده نیمه‌اتوماتیک
3- جعبه‌دنده اتوماتیک
4- جعبه‌دنده ترکیبی
5- جعبه‌دنده متغیر پیوسته
اجزای گیربکس :
1-دسته‌دنده :
دسته‌دنده، در دسترس‌ترین قطعه از سیستم گیربکس است که به‌صورت یک میله فلزی در داخل کابین نمایان شده و محل دنده‌های مختلف (از دنده 1 تا عقب)، مدلی شبیه H دارد البته در خودروهای اتوماتیک داستان کاملا متفاوت است و حتی شاید خبری از دسته‌دنده به صورت فلزی نباشد.
2-میل ماهک :
پس از دسته‌دنده، میل ماهک قرار دارد که از یک سمتی به دسته‌دنده و از سمت دیگر به ماهک وصل شده‌است. مکانیزم حرکت میل ماهک دنده میتواند به‌صورت یکی از موارد زیر باشد:
_ دستی
_ الکتریکی
_ خلائی
_ هیدرولیکی
روش دستی :
در روش دستی، تعویض دنده توسط راننده صورت میگیرد که بسته به خودرو میتواند تعداد متفاوتی داشته باشد؛ به‌عنوان مثال در یک خودرو 4 سرعته (4 دنده)، سه میل ماهک دنده وجود دارد که یکی از آنها جهت جابه‌جایی کشویی دنده 1 و 2، میل ماهک دوم برای جابه‌جایی کشویی دنده 3 و 4 و میل ماهک گیربکس آخری جهت دنده عقب به‌کار می‌رود.
روش الکتریکی :
اساس کار این روش بر روابط الکترومغناطیسی استوار است؛ بدین ترتیب که در این نوع جعبه‌دنده‌ها مگنت‌هایی با هسته‌های آهنی وجود دارند که با ماهک‌ها در ارتباط هستند. تعدادی سیم‌پیچ نیز در جعبه‌دنده قرار دارند و همواره صرفا یکی از این سیم‌پیچی‌ها دارای جریان الکتریکی و انرژی بوده و مسیر جریان سایر سیم‌پیچی‌ها مسدود است.
قطعات گیربکس :
1-ماهک :
ماهک دنده، قطعه‌ای کمانی شکل است که با حرکت آن، کشویی دنده حرکت کرده و در نتیجه چرخ‌دنده مدنظر وارد کار شده و سرعت خودرو تغییر میکند. حرکت ماهک دنده نیز از طریق میل ماهک و براساس روش‌های ذکر شده تامین میشود. همانطور که مشخص است به‌ازای هر میل ماهک، یک ماهک در گیربکس وجود دارد.
2-کشویی دنده :
کشویی دنده هم در قسمت داخلی و هم خارجی دارای شیار است. شیار بیرونی مخصوص ماهک دنده بوده و شیارهای داخلی نیز جهت ارتباط با چرخ‌دنده‌ها تعبیه شده‌است. با اعمال تغییر دنده، ماهک بر روی شیار بیرونی کشویی قرار گرفته و کشویی نیز در ارتباط با چرخ‌دنده مذکور قرار گرفته و در نهایت کشویی و چرخ‌دنده هم‌سرعت میشوند.
یکی از مشکلاتی که میتواند در فرآیند تعویض دنده رخ دهد حرکت همزمان دو ماهک است که باعث میشود دو دنده جعبه‌دنده، همزمان وارد مدار شوند؛ این موضوع باید همزمان در دو دور متفاوت وجود داشته باشد که عملا شفت خروجی نمی‌تواند به صورت همزمان، با دو سرعت متفاوت دوران کند؛ در نتیجه برای جلوگیری از این امر مکانیزمی تحت عنوان مکانیزم محدودکننده ماهک دنده طراحی شده‌است تا مانع از قفل جعبه‌دنده و آسیب‌های احتمالی شود.
3-چرخ‌دنده :
چرخ‌دنده‌ها را شاید بتوان مهم‌ترین قسمت گیربکس دانست که در خودروهای سواری بر اساس دو مفهوم راستای انتقال توان و فرم دندانه تقسیم‌بندی میشوند. از لحاظ راستای انتقال توان، چرخ‌دنده‌ها به سه دسته زیر تقسیم میشوند:
_ موازی محور
_ عمود محور
_ محور متنافر
چرخ‌دنده‌ها به لحاظ فرم دندانه نیز به دو نوع دندانه ساده و مارپیچ تقسیم میشوند.
کویل خودرو چیست و نشانه های خرابی آن کدامند؟
کویل یکی از قطعات بسیار مهم در سیستم برق خودرو است که در جرقه زنی و برق رسانی خودرو نقش مهمی ایفا میکند.
موتور خودرو برای روشن شدن به چهار عمل مکش هوا، ترکیب سوخت و هوا، احتراق سوخت و هوا و تخلیه دود حاصل از احتراق نیاز دارد. زمانی پیستون خودرو از پایین به بالا حرکت میکند، شمع خودرو با یک جرقه ترکیب سوخت و هوای متراکم شده را منفجر میکند و پیستون به پایین هدایت میشود که سبب ایجاد قدرت در موتور و حرکت میل لنگ میشود.
کویل خودرو چیست؟
سیستم برق رسانی خودرو از بخش‌های مختلفی تشکیل شده که یکی از آنها کویل است. این قطعه وظیفه برق رسانی، تولید انرژی برای جرقه زدن و ایجاد احتراق را به عهده دارد. کویل ولتاژ برق خودرو را چند برابر میکند چراکه برق خارج شده از باتری ضعیف است و قادر به روشن کردن شمع‌های خودرو نیست به همین دلیل کویل قدرت برق را افزایش میدهد. کویل خودرو از دو سیم پیچ اولیه و ثانویه و یک هسته مرکزی تشکیل شده است. زمانی که کویل برق را منتقل میکند، حرارت زیادی در آن به وجود می‌آید که به همین منظور یک عایق بین دو سیم پیچ تعبیه شده تا گرما را به خود جذب کند و مانع از خراب شدن سیم پیچ‌ها شود.
دلایل خرابی کویل :
_ وصل کردن سر وایر به بدنه خودرو
_ گرمای زیاد
_ گذشت زمان
_ برق دزدی در خودرو
_ عملکرد ناصحیح باتری خودرو
_ استفاده از کویل بی کیفیت
_ کثیف بودن فیلتر هوا
_ تعویض نکردن وغن و لنت
_ بی توجهی به ایرادات برق خودرو
علائم خرابی کویل خودرو :
_ جرقه ناقص و عملکرد نادرست شمع خودرو
_ بد استارت خوردن خودرو
_ افزایش مصرف سوخت
_ لرزش و کوبش در موتور
_ روشن شدن چراغ چک
_ نداشتن جرقه در سیلندرها
_ ریپ زدن خودرو
انواع کویل‌های جرقه زنی :
کویل بدون وایر :
کویل‌های بدون وایر به دو دسته تقسیم میشوند:
دسته اول کوئل‌های دوبل و بدون وایر کتابی هستند که در خودروهایی مانند زانتیا و پژو ۲۰۶ به کار رفته است.
دسته دوم کویل‌های بدون وایر تکی هستند که به آنها کویل مدادی یا قلمی نیز می‌گویند. این نوع کویل در بیشتر خودروهای مدرن به کار رفته است و میتواند برق خودرو را به ۵۰ کیلو ولت برساند.
کویل با وایر :
این کویل‌ها نیز به دو دسته تقسیم میشوند
نوع اول کویل‌هایی هستند که در خودروهای انژکتوری و کاربراتوری که دلکو دارند به کار رفته است.
دسته دوم کوئل‌های دوبل هستند که بیشتر در خودروهای انژکتوری به کار رفته است و جرقه زنی را به صورت دو به دو و در دو سیلندر یک و چهار و دو و سه انجام میدهد. این نوع از کویل ها به دو شکل در خودروهای انژکتوری به کار گرفته شده است.
کنیستر چیست؟
درواقع کنیستر یک مخزن مملو از زغال فعال (carbon active) است که یک شلنگ ورودی بنزین از باک و یک شلنگ خروجی به سمت موتور دارد و از ورود بخارات بنزین به هوا جلوگیری میکند. کنیستر یکی از بخش‌های مهم هر خودرو بنزینی محسوب میشود. در این بخش، مازاد سوخت خودرو احیا میشود و می‌توان از آن بهره‌مند شد. این قطعه قابلیت‌های دیگری دارد که در ادامه به آن می‌پردازیم.
در سال‌های اخیر آلودگی هوا به یکی از مهم‌ترین مشکلات کلان‌شهرهایی چون تهران بدل شده و یکی از عوامل مهم در این آلودگی نیز احتراق ناقصی است که در خودروهای بنزینی اتفاق میافتد. جهت مرتفع کردن این مشکل (البته نه به‌صورت کامل) قطعه‌ای تحت عنوان کنیستر (Canister) در خودروهای بنزینی وجود دارد. همانطور که پیش‌تر گفتیم کنیستر دو شلنگ دارد، یکی از این شلنگ‌ها به‌عنوان ورودی و دیگری به‌عنوان خروجی محسوب میشوند. در زمان روشن بودن موتور خودرو، از طرف شلنگی که به موتور وصل شده این بخارات می‌سوزند و در زمان خاموش بودن موتور، به‌وسیله شلنگ دوم از ورود این بخارات به هوای آزاد جلوگیری میشود.
وظیفه کنیستر چیست؟
در خودروهای بنزینی مخزنی وجود دارد به نام کنیستر که وظیفه آن جذب بخارات بنزین است. کنیستر دارای موادی از جنس کربن متخلخل است که به‌واسطه دارا بودن سطوح متخلخل بسیار میتواند همچون یک اسفنج، بخارات بنزین را به خود جذب کند. مخزن کنیستر استوانه‌ای شکل بوده و بر روی آن سه خروجی وجود دارد. دو خروجی به صورت لوله‌ای بوده که یکی از آنها با باک بنزین و دیگری با منیفولد هوا در ارتباط است. برای انجام صحیح وظیفه کنیستر یک خروجی دیگر جهت ارتباط با هوای آزاد تعبیه شده‌است و فیلتری نیز در دهانه آن جهت فیلتر هوای ورودی قرار دارد که همگی این قطعات در کنار هم وظیفه اصلی کنیستر یعنی خروج بخارات بنزین را انجام می‌دهند. به‌دلیل خلائی که در منیفولد وجود دارد، بخارات بنزین به داخل مخزن کنیستر مکیده میشوند و منیفولد نیز این بخارات را به سمت محفظه احتراق هدایت میکند که البته این فرآیند برای زمانی است که موتور روشن باشد. در هنگام خاموشی موتور، این بخارات سمی توسط کربن (زغال فعال) موجود در کنیستر جذب شده و مانع از ورود آن به هوای آزاد میشود. پس از روشن شدن مجدد خودرو، بخارات موجود در کنیستر جهت احتراق مجدد به سمت موتور هدایت میشوند.
کنیستر برای ایمنی شما لازم است :
پس از آن‌که به وظیفه کنیستر در خودرو اشاره کردیم، باید بگوییم که کنیستر علاو‌بر بهینه‌سازی مصرف سوخت و کاهش آلودگی هوا، بر ایمنی خودرو نیز تاثیر میگذارد. چنانچه کنیستر به هر دلیلی عمل نکند؛ بخار بنزین در داخل باک خودرو جمع شده و با باز کردن در باک، بخار بنزین با فشار خارج خواهد شد که این امر در فصول گرم سال و مسیرهای طولانی مشهودتر خواهد بود. حال اگر در چنین شرایطی تصادفی رخ دهد، احتمال انفجار باک و در نتیجه انفجار خودرو وجود دارد که بسیار خطرآفرین است.
شیر برقی کنیستر :
برای اجرای صحیح وظیفه کنیستر، دریچه‌های موجود بر روی مخزن کنیستر باید یک به یک باز و بسته شوند. باز و بسته کردن این دریچه‌ها توسط شیر برقی کنیستر انجام می‌پذیرد که کنترل آن نیز برعهده ECU خودرو است.
شیر برقی کنیستر دارای سیم‌پیچی است که یک سر آن به قطب مثبت باتری متصل بوده و قطب منفی آن نیز به ECU متصل میشود. یکی از راه‌های پی بردن به خرابی شیر برقی کنیستر زمانی است که بوی بنزین به داخل خودرو می‌آید. البته در تمامی مواقع، بوی بنزین موجود در کابین خودرو، نمی‌تواند نشانه خرابی شیر برقی کنیستر باشد، اما می‌توان این موضوع را به‌عنوان یکی از شایع‌ترین نشانه‌های خرابی کنیستر در نظر گرفت.
نشانه های خرابی کنیستر :
از نشانه‌های خرابی کنیستر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
چراغ چک: چراغ چک خودرو روشن میشود و زمانی‌که به‌وسیله دیاگ آن را بررسی می‌کنید، کد خطای «شیر برقی کنیستر» قابل رویت است.
بوی بنزین: ایراد به وجود آمده برای کنیستر، از بوی بنزین مشخص است. اگر بوی بنزین دائما احساس شد، ممکن است مشکل از شلنگ‌های متصل به باک بنزین، درب باک و حتی مخزن بنزین باشد، اما درصورتی‌که این بوی بنزین، تنها گاهی قابل استشمام باشد، نشانه خرابی کنیستر است. علاوه‌بر موارد ذکر شده، اگر درب باک بنزین خودرو را باز کردید و بخارات بنزین با فشار از آن خارج شدند، این هم نشان از خراب شدن دریچه قطع کن کنیستر دارد.
صدای تق‌تق: چنانچه خرابی کنیستر به‌علت پارگی شلنگ یا شکستگی مخزن کنیستر باشد، گه‌گاه صدای «تق تق» نیز از آن شنیده میشود.
چه زمانی باید کنیستر را تعویض کنیم؟
قابلیت جذب برای زغال‌های کنیستر زمان محدودی دارد. به این صورت که اگر در موعد مقرر تعویض قطعه رخ ندهد، به‌دلیل کاهش قابل‌توجه جذب ذغال‌ها، عملکرد قطعه تا حد زیادی مختل میشود.زمان تعویض این قطعه توسط کارخانه تولیدی تعیین‌شده و به‌‌طور متوسط چیزی در حدود 30 هزار کیلومتر یا 24 ماه بیان شده‌است.
سیستم ترمز EBD چیست و چگونه کار می کند؟
سیستم‌های ترمز بر روی خودروها در ابتدا کاملا به شکل مکانیکی طراحی و تولید می‌شدند که در آنها نیروی ترمز وارده از طرف راننده به صورت مساوی بین تمام چرخ‌های خودرو تقسیم می‌شد.که با تست‌های انجام شده بر روی خودروها، مهندسین به این نتیجه رسیدند که در شرایط متفاوت نیاز به اعمال نیروی ترمز متفاوتی به چرخ‌های خودرو است. این نیاز، با گسترش تکنولوژی‌های موجود بر روی خودروها و همچنین بالا رفتن سرعت و شتاب خودروها که شرایط کنترل و توقف کردن متناسب با خود را طلب می‌کرد بیشتر حس می‌شد.
نحوه عملکرد سیستم EBD :
سیستم EBD که مخفف عبارت Electronic Brake force Distribution است، به معنای توزیع الکترونیکی نیروی ترمز بین چرخ‌ها است. سیستم EBD به نوعی در کنار سیستم ترمز ABS و به عنوان مکمل این سیستم ترمز ضد قفل در خودروها قرار میگیرد.
سیستم EBD در شرایط مختلف حرکت خودرو بر روی مسیر با توجه به فشار وارده بر روی هر یک از چهار چرخ خودرو عمل میکند. به این صورت که این سیستم فشار وارده به چرخ و اصطکاک موجود بر روی هر چرخ را در هر لحظه با توجه به سنسورهای موجود بررسی کرده و نیروی مناسبی را با توجه به اصطکاک هر چرخ با سطح جاده ،اعمال میکند.سیستم EBD با این عمل مانع از اعمال نیروی بالا به چرخ‌های با اصطکاک کمتر و در نتیجه قفل شدن چرخ‌های با اصطکاک کمتر و خروج خودرو از مسیر متعادل آن است.
سیستم EBD با توجه به اینکه به هر چرخ با توجه به شرایط موجود نیروی خاصی را اعمال میکند در هنگام ترمزگیری موجب میشود تا خودرو از حالت تعادل و از مسیر خود خارج نشود. این سیستم الکترونیکی توزیع نیروی ترمز بین چرخ‌ها، بخصوص در جاده‌ها و مسیرهای لغزنده و همراه با برف و یخ که در قسمت‌های مختلف جاده شاهد تکه‌هایی از مسیر پوشیده با برف و یخ هستیم کارایی خود را به خوبی نشان میدهد.
ممکن است در یک لحظه یکی از چرخ‌های خودرو بر روی یخ قرار گرفته باشد و چرخ دیگر بر روی آسفالت باشد که در صورت اعمال نیروی یکسان به این چرخ‌ها، چرخ قرار گرفته بر روی یخ چون اصطکاک کمتری با سطح جاده دارد قفل شده و موجب میشود خودرو از مسیر خود منحرف شده و از جاده خارج شود. ولی با مجهز بودن سیستم ترمز خودرو به سامانه توزیع الکترونیکی نیروی ترمز بین چرخ‌ها،EBD، نیروی کمتری به چرخ قرار گرفته بر روی یخ وارد میشود تا خودرو را در حالت تعادل نگه دارد.
شرایط مختلف حرکت خودرو و جاده که نیاز به سیستم EBD را ضروری میکند :
همچون شرایط مسیرهای لغزنده و جاده‌های دارای برف و یخ، شرایط دیگری هم در هنگام رانندگی ایجاد میشود که استفاده از سیستم EBD را ضروری میکند. یکی از این شرایط تفاوت‌های ترمزگیری هنگام کم بودن وزن خودرو با زمانی است که خودرو با بار اضافی یا سرنشین حرکت میکند. در این صورت نیز نیروهای وارد شده به هر چرخ متفاوت است و برای در یک مسیر نگه داشتن خودرو در حالت تعادل، نیازمند اعمال نیروهای متفاوت بر اساس میزان فشار و اصطکاک موجود بر روی هر چرخ به آن است.
حتی در حالت رانندگی عادی نیز که بار اضافه و یا تغییر مسیر بر روی خودرو وجود ندارد با توجه به قرارگیری موتور و گیربکس و تجهیزات خودرو در قسمت جلوی خودرو در بیشتر خودروهای موجود، وزن بیشتری بر روی چرخ‌های جلو قرار دارد و همین امر نیازمند اعمال نیروی بیشتری در هنگام ترمزگیری به چرخ‌های جلو است که این مورد نیز یکی از ضروریات تجهیز خودرو به سیستم EBD است.
انژکتور خودرو چیست :
انرژی جنبشی لازم جهت حرکت خودروها از طریق انرژی شیمیایی ذخیره‌شده در سوخت یا همان بنزین تامین می‌گردد؛ بدین صورت که با سوختن بنزین، انرژی شیمیایی موجود در آن، منجر به حرکت رفت و برگشتی پیستون‌ها و در نهایت تبدیل به حرکت چرخشی خواهد شد. البته این فرآیند تبدیل انرژی، به این سادگی‌ها نیز نبوده و سیستم‌های و قطعات مختلفی در این فرآیند دخیل هستند. یکی از مهم‌ترین این سیستم‌ها، سیستم سوخت‌رسانی است که به مثابه دستگاه تنفس آدمی بوده و نقش بسیار حیاتی در خودرو دارد.
سیستم سوخت‌رسانی کاربراتوری :
همانطور که انتظار می‌رود، کاربراتور نقش اصلی را در این سیستم ایفا میکند و وظیفه آن نیز مخلوط نمودن هوا و بنزین جهت احتراق در داخل موتور است. در حالت کلی یک کاربراتور باید وظایف زیر را به درستی انجام دهد :
_ مخلوط نمودن بنزین و هوا با نسبت مناسب در شرایط مختلف
_ تولید حداکثر توان با مصرف کمترین مقدار سوخت
_ روشن شدن موتور در سردترین و گرم‌ترین شرایط
کاربراتورها از منظر جریان هوا به سه دسته تقسیم میشود که عبارتند از : جریان از بالا به پایین (نزولی)، جریان از پایین به بالا (صعودی) و جریان هوای افقی (افقی) که هر کدام از آنها مکانیزم خاص خود را دارند. شایان ذکر است که کاربراتورها بر اساس ونتوری و تعداد دهانه نیز تقسیم‌بندی میشوند.
معایب کاربراتورها :
سیستم سوخت‌رسانی مبتنی بر کاربراتور دارای معایبی است که به همین دلیل بود که جای خود را به انژکتورها دادند. مهم‌ترین معایب سیستم‌های کاربراتوری عبارتند از :
_ عدم تناسب میان سوخت و هوا
_ متاثر بودن از شرایط محیطی
_ پیچیدگی بالا
_ متاثر بودن از کیفیت و نوع بنزین
_ توزیع غیریکسان سوخت بین سیلندرها
نحوه عملکرد انژکتور :
حتما تا به حال بسیاری از شما با سرنگ و آمپول، آب‌بازی کرده‌اید؛ لذت فشردن پیستون و اسپری آب به بیرون و خیس کردن دوستان دوران کودکی، شاید برای شما هم فراموش‌ناشدنی باشد. انژکتور نیز تقریبا همین کار را انجام میدهد در واقع می‌توان گفت انژکتور یک سرنگ الکتریکی است که بر اساس قوانین الکترومغناطیس کار میکند. عملکرد انژکتور به این صورت است که بنزین با فشاری در حدود سه برابر فشار جو پشت انژکتور قرار میگیرد و با برقرار شدن جریان الکتریکی، خروجی آن باز شده و پاشش سوخت به داخل سیلندر یا منیفولد هوا اتفاق میافتد. با فشاری که سوخت وارد میشود، بنزین به صورت پودر درآمده و وارد محفظه احتراق می‌گردد. پودری بودن بنزین منجر به احتراق کامل سوخت شده و در نتیجه مصرف سوخت را نسبت به خودروهای کاربراتوری می‌کاهد.
اجزای انژکتور :
سیستم‌های سوخت‌رسانی مبتنی بر انژکتور به دو نوع مستقیم و غیرمستقیم تقسیم‌بندی شده که نوع غیرمستقیم آن، رایج‌تر از نوع مستقیم آن است؛ با این وجود نوع مستقیم، در سال‌های اخیر روند روبه رشدی را طی کرده است. از مهم‌ترین اجزای سیستم انژکتوری می‌توان به موارد ذیل اشاره نمود :
_ فیلتر ورودی
_ بدنه
_ دسته سیم
_ ریل سوخت
_ اورینگ
_ سلنوئید
_ سوزن
_ درپوش محافط
_ سوراخ خروجی
مزایای سیستم انژکتوری :
توزیع مناسب سوخت : در سیستم انژکتوری، معمولا برای هر سیلندر یک انژکتور وجود دارد و این امر منجر به توزیع یکنواخت سوخت بین سیلندرها می‌گردد.
کاهش مصرف سوخت : تبدیل شدن سوخت به پودر، منجر به احتراق کامل بنزین شده و در نتیجه میزان مصرف سوخت کاهش خواهد یافت.
کاهش آلودگی : با کاهش خام‌سوزی بنزین، مقدار خروج آلاینده‌ها نیز کاهش خواهد یافت.
_ راندمان حجمی و حرارتی بالاتر نسبت خودروهای کاربراتوری
_ عمر بیشتر موتور
_ عدم تاثیرپذیری از شرایط آب و هوایی (روشن شدن سریعتر در آب و هوای سرد)
علائم خرابی انژکتورها :
انژکتورها نیز همانند هر قطعه دیگری، دچار خرابی میشوند و این خرابی‌ها می‌توانند تبعات جبران‌ناپذیری را در پی داشته باشند. گرفتگی یا کثیفی انژکتور، یکی از رایج‌ترین خرابی‌هایی است که در انژکتور اتفاق میافتد و با علائم خاصی همراه است که ذیلا به آنها اشاره می‌کنیم:
افزایش مصرف سوخت : همانطور که عنوان شد یکی از مزایای سیستم‌های سوخت‌رسانی مبتنی بر انژکتور، کاهش مصرف سوخت است؛ حال اگر متوجه افزایش مصرف سوخت خودرو شدید این امر میتواند یکی از نشانه‌های خرابی انژکتور باشد.
کاهش قدرت موتور : یکی دیگر از علائمی که میتواند بیانگر مشکلی در انژکتور باشد، کاهش قدرت موتور و یا ریپ زدن آن به هنگام فشردن پدال گاز است.
لرزش و سروصدای غیرعادی : چنانچه انژکتور خراب باشد احتراق به صورت کامل رخ نداده و این امر میتواند باعث لرزش و یا ایجاد سروصدای غیرعادی شود.
کاهش شتاب : عدم شتاب‌گیری مناسب به هنگام افزایش دور، میتواند به دلیل گرفتگی و یا کثیفی انژکتور رخ دهد.
افزایش آلایندگی : هر چند این مورد به این سادگی‌ها قابل تشخیص نیست ولیکن بیان آن چندان خالی از لطف هم نیست که میتواند در تست‌های آلایندگی مشخص گردد.
اختلال در استارت زدن : مشکل در هنگام روشن شدن از دیگر مواردی است که میتواند ناشی از کثیفی انژکتور باشد.
روغن ترمز و روغن هیدرولیک چیست :
روغن ترمز چیست :
روغن ترمز یک سیال غیر قابل تراکم می باشد که تمام اجزای سیستم ترمز خودرو را حرکت میدهد به صورتی که اگر نباشد ترمز کار نمیکند. روغن ترمز بر اثر دما و فشار بالا کار میکند. به این صورت که روغن ترمز نیروی وارد شده بر پدال ترمز را به 4 چرخ خودرو منتقل میکند و سپس باعث توقف یا کاهش سرعت خودرو میشود.
انواع روغن ترمز :
روغن ترمز انواع بسیار مختلفی دارد که انتخاب نوع مناسب آن دشوار است. درواقع دو دسته بندی اصلی برای روغن ترمز وجود دارد. روغن ترمزها بر پایه گلیکول و سیلیکون هستند که روغن ترمزهای گلیکول خود دارای دسته بندی میباشد. در وسائل نقلیه با ترمز ABS از روغن بر پایه گلیکول استفاده میشود و از روغن بر پایه سیلیکون در کامیون ها و خودروهای بدون ترمزABS استفاده میشود. در یک خودروی بدون ترمز ABS که از اول از روغن بر پایه گلیکول استفاده شده نمیتوان از روغن بر پایه سیلیکون استفاده کرد زیرا باقی مانده ی روغن گلیکول در سیستم ترمز در ترکیب با روغن بر پایه سیلیکون سازگاری ندارد. رده بندی روغن ترمز بر اساس DOT (دپارتمان حمل و نقل) است که تا عدد 5/1 رده بندی شده است. این عدد نشان دهنده ی نقطه جوش روغن میباشد که هر چه بالاتر باشد کیفیت روغن بهتر است زیرا میتواند دمای بالاتری را تحمل کند.
روغن ترمز زرد و آبی :
دسته بندیDOT به این صورت است که از pe-dot شروع شده و با DOT2 ادامه پیدا میکند و در نهایت به DOT 5.1 ختم میشود. DOT 3 و DOT4 و DOT 5.1 روغن هایی بر پایه گلیکول هستند که بسیار پر مصرف میباشند. روغن ترمز DOT 3 رنگ زرد دارد و روغن ترمز DOT 4 آبی‌رنگ میباشد.بعضی از کارشناسان بر این باورند که نا سازگاری لاستیک‌های نشت‌بندی و آب‌بند‌هایی که در سیستم بوجود می آید میتواند به این علت باشد که نوع روغن ترمز عوض نشده و باعث خوردگی و فرسودگی سیستم شده است.
نقطه جوش روغن ترمز DOT 3 205 درجه سانتیگراد میباشد و نقطه جوش روغن ترمز DOT 4 230 درجه سانتیگراد است. اما اگر این دو نوع روغن ترمز در معرض رطوبت قرار گیرند نقطه جوش آنها به ترتیب 140 و 150 درجه سانتیگراد خواهد شد.
در صورتی که وسیله ی نقلیه در مسافت های طولانی به صورت پشت سر هم و سنگین مورد استفاده قرار گیرد ممکن است کارایی ترمز آن به مرور زمان به دلیل گرم شدن بخش های مختلف ترمز و انتقال زیاد حرارت به روغن ترمز از بین برود که خود باعث میشود که هنگامی که راننده پدال ترمز را میفشارد نیروی کافی در پشت پیستون های ترمز ایجاد نشود و عملکرد این سیستم بسیار حیاتی و مهم کاهش پیدا کند. نکته ی جالب به توجه این است که برای خودروهایی که روغن ترمزشان 3.7 درصد رطوبت زدگی داشته باشد کاهش نقطه جوش روغن پیش بینی شده است. اما این در صورتی است که در روغن ترمز بیشتر خودرو ها 7 تا 8 درصد رطوبت وجود دارد.
روغن هیدرولیک چیست :
روغن هیدرولیک نوعی روغن مورد استفاده در خودرو است که وظیفه ی آن روان کنندگی و وساطت در انتقال قدرت میباشد. در واقع عملکرد این نوع روغن شبیه روغن ترمز بوده زیرا باعث راحت تر شدن چرخش فرمان و انتقال قدرت به فرمان و سایر قسمت های هیدرولیکی خودرو میشود. در خودروهای قدیمی که فرمان ها هیدرولیکی نبودند در سرعت کم و یا در حالت ایست سخت میچرخیدند اما امروزه این فرمان ها جای خود را به فرمان های هیدرولیکی داده اند و روغن هیدرولیک چرخش فرمان را بسیار راحت کرده است.
روغن هیدرولیک نیز به دو دسته سنتتیک و نفتی تقسیم میشود. روغن هیدرولیک برای انتقال قدرت از فشار و جریان استفاده میکند. این نوع روغن نه تنها در خودرو بلکه در صنایع مختلف نیز کابرد دارد. در خودروهای سنگین نیز این روغن ها در پمپ، جک، جرثقیل و مواردی که برای حرکت کردن نیاز به قدرت زیاد دارند استفاده میشود. بدون روغن هیدرولیک سیستم هیدرولیک فلج میشود و عملا هیچ کارایی ندارد. برخی از مواردی که عملکرد روغن هیدرولیک به آنها بستگی دارد شامل موارد زیر میباشد:
_ گرانروی یا مقدار ویسکوزیته روغن
_ درجه حرارت عملکرد
_ نوع سیستم هیدرولیک
_ مقاومت لایه های روغن
_ حداکثر مقدار جذب کنندگی رطوبت
_ عدد ph و خاصیت اسیدی روغن
_ مقاومت در برابر اکسیده شدن
زمان تعویض روغن ترمز :
از آنجا که روغن ترمز تحت فشار و گرمای زیادی قرار میگیرد مانند دیگر سیالات موجود در خودرو باید پس از مدتی تعویض شود زیرا از کارایی آن کاسته میشود و تفکر رایجی که وجود دارد این است که تا زمانی که کسری روغن در ظرف مشاهده نشده نباید آن را تعویض کرد که این تفکر بسیار اشتباه است و توصیه میشود که این سیال هر دو سال یکبار تعویض شود. همچنین از آنجا که ساختار روغن ترمز بر پایه گلیکول به صورتی است که رطوبت و آلودگی از محل های اتصال و نشتی های ریزی که ممکن است وجود داشته باشد به درون روغن ترمز نفوذ میکند شاهد افزایش سطح این نوع روغن ترمز خواهیم بود. بدین ترتیب پس از مدتی کمی از محتویات روغن ترمز را آب و ناخالصی تشکیل میدهد که بر عملکرد روغن تاثیر منفی میگذارد.
زمان تعویض روغن هیدرولیک :
شواهد و موارد مختلفی وجود دارد که در صورت برخورد با آنها متوجه میشویم که باید روغن هیدرولیک را تعویض کنیم. نکته ی بسیار مهمی که باید به آن توجه کنید این است که گرانروی و مواد تشکیل دهنده ی سیالات مختلف با یکدیگر متفاوت میباشد و هرگز نباید روغن هیدرولیک را با روغن های دیگر ترکیب کرد. به همین دلیل توصیه میشود که در صورتی که روغن کهنه درون سیستم وجود دارد باید صبر کرد که کامل تخلیه شود و سپس بعد از آن روغن جدید در سیستم به کار برده شود. بنابراین اگر با هر کدام از موارد زیر رو به رو شدید باید روغن هیدرولیک را تعویض کنید:
_ تیره شدن رنگ ظاهری روغن
_ استشمام بوی سوختگی از روغن
_ کف کردن روغن
_ افزایش مقدار گرانروی و سفت شدن روغن
_ مات شدن رنگ روغن
_ وجود آلودگی در اثر اکسیده شدن روغن
_ پایین آمدن سطح روغن هیدرولیک